Mantelzorgers en vrijwilligers zijn steeds dringender nodig om hulpbehoevende ouderen alle gewenste zorg te kunnen bieden. De houdbaarheid van de zorg staat immers zwaar onder druk, door aan de ene kant de vergrijzende bevolking en aan de andere kant krapte op de arbeidsmarkt.

„Mantelzorgers zijn onmisbaar voor het welzijn van onze cliënten”, stelt Marita van den Bosch, wijkverpleegkundige in Barneveld en verpleegkundig coördinator van RST Zorgverleners in Huize Eben-Haëzer in Wekerom, een woonvorm voor mensen met een complexe zorgvraag. Samen met Marie van Engelenhoven (62) praat ze in een vergaderruimte van het woonzorgcentrum over het belang van mantelzorg.

Op 10 november is het de Dag van de Mantelzorg. In het hele land worden mantelzorgers dan in het zonnetje gezet als bedankje voor hun inspanningen. Deze dag vormt ook de afsluiting van een halfjaar durende campagne waarin zes zorginstellingen, waaronder RST Zorgverleners, aandacht vragen voor het belang van reformatorische zorg.

Ziekenhuisbezoek

Van Engelenhoven is een van de duizenden mantelzorgers in Nederland. Samen met haar zes broers en zussen ondersteunt ze haar 89-jarige moeder, Evertje van Hunnik-Teunissen. De Edese somt een waslijst aan taken op die de kinderen voor moeder doen: de administratie, de was, het regelen van vervoer als ze uitgaat, ziekenhuisbezoek, de contacten met de zorg.

„Het is bijzonder om te zien hoe iedereen zijn eigen kwaliteiten inzet”, zegt Van Engelenhoven, die vroeger als verpleegkundige bij hospice De Olijftak in Ede heeft gewerkt. „Mijn oudste broer doet de administratie. Een andere broer rijdt moeder met liefde overal heen. Een zus handwerkt graag bij moeder. Weer een ander zet haar kwaliteiten als pedicure in.”

Zelf onderhoudt Van Engelenhoven samen met haar broer het contact met de thuiszorg. Verder houdt ze de post en de mailbox in de gaten en regelt ze afspraken. Gemiddeld is ze drie keer per week bij haar moeder te vinden.

Van Hunnik woont sinds 2018 in Huize Eben-Haëzer. De woonvorm lijkt op een verpleeghuis, maar is het niet. Formeel krijgen de bewoners thuiszorg van RST Zorgverleners. Omdat er dertien hulpbehoevende ouderen bij elkaar wonen, is 24 uurszorg mogelijk.

Rondbellen

De vader van Van Engelenhoven, Thijs van Hunnik, leeft niet meer. Twee jaar na zijn opname in Huize Eben-Haëzer bezweek hij op 86-jarige leeftijd aan de gevolgen van corona. „Hij kon hier rustig sterven”, zegt Van Engelenhoven. „Mijn vader was in de laatste jaren van zijn leven heel opgeruimd. Hij wist dat hij na zijn overlijden goed heen zou gaan.”

Voordat Thijs en Evertje van Hunnik vijf jaar geleden in Huize Eben-Haëzer belandden, woonden ze nog zelfstandig. De laatste jaren hadden ze veel ondersteuning door de thuiszorg en hulp van hun kinderen nodig. „Je voelt je als mantelzorger 24 uur per dag verantwoordelijk”, zegt Van Engelenhoven. „We voelden dat we dat niet lang zouden volhouden, ook omdat we als kinderen nog werkten en andere verplichtingen hadden. We besloten daarom een andere plek voor hen te zoeken.” Na twee dagen rondbellen –„alles zat vol”– kwam Huize Eben-Haëzer in beeld.

Sinaasappel

Van Engelenhoven ervaart het als een opluchting dat RST nu verantwoordelijk is voor de zorg. Tegelijk is ze nog wel veel tijd kwijt aan mantelzorg. Maar dat geeft niet, zegt ze: „Het is dankbaar werk om te doen. Ik krijg er veel liefde voor terug.”

Ook vindt ze de gesprekken met haar moeder waardevol. „Soms geeft ze een inkijkje in haar hart. Dan praat ze over geestelijke zaken. Onlangs vertelde ze over Psalm 68:10, waarin staat dat de Heere ondanks het naderen van de dood uitkomst kan geven.”

Moeilijk vindt Van Engelenhoven het wel om te zien dat haar moeder steeds minder kan. „Het helpt me dan als ik haar vraag of ze een sinaasappel voor me wil klaarmaken. Dan voel ik me weer even kind.”

Maatwerk

Welke taken bij mantelzorgers of bij de zorgverleners van RST liggen, verschilt per situatie. „Het is maatwerk”, zegt RST-wijkverpleegkundige Van den Bosch. „Sommige mantelzorgers helpen hun ouders met het naar bed brengen of met douchen. Anderen maken de kamer schoon, doen bestellingen of nemen hun ouder mee naar huis.”

Mantelzorgers mogen volgens de wijkverpleegkundige veel doen, zelfs meer dan een professional die niet over de juiste bevoegdheden beschikt. „Als een cliënt toestemming geeft, mag zijn zoon of dochter bijvoorbeeld insuline spuiten. Dat mogen wij zonder de juiste papieren niet.”

Op dit moment kan elke cliënt in Huize Eben-Haëzer een beroep doen op een mantelzorger. Wel heeft de één een groter netwerk dan de ander. „Zonder mantelzorgers mag je hier ook wonen, maar ze zijn wel hard nodig”, zegt Van den Bosch. „Zonder hen kunnen we de huidige zorg niet bieden. Dan houden we alleen tijd over voor de urgentste zaken, zoals uit bed helpen en eten geven. Een praatje of een leuke activiteit schiet er dan bij in.”