Pas als dat kernprobleem is aangepakt, is het mogelijk uitdagingen als bestaanszekerheid, migratie en stikstof het hoofd te bieden. De titel van het verkiezingsprogramma dat Omtzigt dinsdag presenteerde, is zorgvuldig gekozen: ”Tijd voor herstel”. Herstel van het tijdperk-Rutte, welteverstaan.

Over de staat van het Nederlands bestuur is Omtzigt, zoals bekend, somber gestemd. De basis voor zijn partij ligt dan ook in het falen van de zittende macht, geeft hij aan. „We merkten en zagen dat deze manier van politiek bedrijven en de bestaande regeringspartijen geen oplossingen meer brachten. (…) We kunnen de problemen niet oplossen, omdat de huidige technocratische manier van besturen ons juist in de problemen heeft gebracht”, schrijft Omtzigt in het woord vooraf van zijn verkiezingsprogramma.

„Wij lezen graag andere landen de les over mensenrechten, maar die elementaire rechten werden langdurig geschonden in ons eigen land”, laat de parlementariër verder optekenen over wat er is misgegaan in de toeslagenaffaire en bij de gaswinning in Groningen. Toch beperkt het niet-functioneren van het Nederlandse bestuur zich volgens Omtzigt niet tot deze onderwerpen. Ook het jarenlang negeren van regionale verschillen, het afschaffen en herinvoeren van de studiebeurs, de aanpak van het stikstofprobleem en de „totaal vastgelopen” woningbouw zijn volgens de NSC’er voorbeelden van een niet-functionerend bestuur.

Rekenmodellen

Wat betreft concreet beleid wil de partij van Omtzigt onder meer dat de stikstofwet van tafel gaat. De stikstofaanpak van Rutte IV moet volgens NSC op kernpunten radicaal anders. De aanpak op basis van rekenmodellen steekt de partij het meest. Daarom wil Omtzigt de normen voor stikstofdepositie die nu gebruikt worden, vervangen door richtgetallen waarmee de daadwerkelijk gemeten uitstoot naar beneden moet. Zonder concreet te worden stelt overigens ook de partij van Omtzigt dat de stikstofuitstoot „significant”teruggedrongen moet zijn in 2035.

De spreidingswet is een ander voorbeeld van een wet die het demissionaire kabinet heel wat hoofdbrekens heeft gekost, maar wat NSC betreft niet doorgaat. De partij wil gemeenten niet dwingen asielzoekers op te vangen zolang de „centrale randvoorwaarden” niet op orde zijn. Daarvoor wil NSC allereerst dat het aantal buitenlanders dat naar Nederland migreert voor werk, studie, asiel of in het kader van gezinshereniging wordt beperkt tot maximaal 50.000 per jaar.

Ook als het aankomt op de vraag waar NSC de plannen in haar verkiezingsprogramma van wil betalen, valt het terugdraaien van beleid van de kabinetten-Rutte op. De partij wil alle drie de fondsen schrappen die in de achterliggende jaren zijn opgetuigd: het Stikstoffonds, het Klimaatfonds en het Nationaal Groeifonds. Ook het plan van de regering om kinderopvang gratis te maken, gaat wat NSC betreft niet door. Verder verwacht de partij dat er onder Rutte IV op tal van andere beleidsterreinen te ambitieus is ingezet, waardoor er geld vrijvalt dat niet wordt besteed. Tot slot wil de partij belastingkortingen schrappen door een lange lijst van 116 fiscale regelingen stevig in te korten.

Kiesstelsel

Nederland kan volgens Omtzigt alleen van koers veranderen als slecht bestuur wordt omgezet naar goed bestuur. Hoe hij dat zou willen bereiken? Een van zijn ingrijpendste voorstellen is een ander kiesstelsel, waarin Nederland wordt opgedeeld in kiesdistricten en iedere regio zijn eigen volksvertegenwoordigers afvaardigt naar Den Haag.