Stemmen over de vraag van president Joe Biden of er 100 miljard kan worden vrijgemaakt voor de hulp aan Israël, Oekraïne en Taiwan kon het Amerikaanse parlement vrijdag niet. Want als er geen voorzitter is om de stemming te leiden, kan er geen besluit worden genomen.

De vacature voor het voorzitterschap staat nu al twee weken open. Een kleine, uiterst rechtse groep Republikeinen in het Huis slaagde er begin oktober in om met steun van de Democraten zittend voorzitter Kevin McCarthy te onttronen. De ironie is dat de groep ontevreden Republikeinen het voorstel tot afzetting van McCarthy deed nadat hij een compromis met de Democraten had gesloten om een sluiting van de Amerikaanse overheid te voorkomen. Dat pact beschouwden deze rechtse Republikeinen als hoogverraad.

Sindsdien is er strijd over de opvolging van McCarthy. De kandidaat moet bij de Republikeinen vandaan komen, omdat die partij de meerderheid in het Huis heeft.

Het probleem is echter dat de Republikeinse fractie intern zeer verdeeld is. Een betrekkelijk kleine groep afgevaardigden wil een uiterst rechtse koers. Zij bestaat uit fervente aanhangers van voormalig president Trump. Doordat hun partij een meerderheid van slechts vier zetels heeft, is de invloed van deze groep onevenredig groot. Zij dwingt de fractie om een rechtsere koers te varen dan de meeste Republikeinen willen.

Trumpfan

Als kandidaat-voorzitter was vorige week Steve Scalise in de race. Voor de groep rechtse Republikeinen was hij echter onaanvaardbaar. Na vier stemmingen gooide Scalise de handdoek in de ring. Daarop stelde Jim Jordan zich kandidaat. Maar ook hij haalde deze week in geen van de drie stemmingen die werden gehouden een meerderheid.

Voor Democraten was de kandidatuur van Jordan sowieso onaanvaardbaar. Hoewel hij niet behoort tot de groep uiterste rechtse opponenten binnen de Republikeinse fractie, is hij wel een uitgesproken supporter van Donald Trump. Onder andere daarom noemt Hakeem Jeffries, de fractieleider van de Democraten, hem „een gevaar voor de dermocratie”.

Juist die duidelijke steun aan Trump is niet alleen voor Democraten onoverkomenlijk maar ook een probleem voor Republikeinen die verkozen zijn een in district waar hun meerderheid nipt was. Als zij vóór Jordan stemmen, dan weten ze dat hun Democratische tegenstander bij de volgende verkiezing die keus zal uitbuiten. Hoewel Jordan was voorgedragen door de Republikeinse fractie had hij bij de stemmingen deze week in het Huis keer op keer meer dan twintig stemmen vanuit zijn eigen partij tegen.

Tijdelijke voorzitter

Vooralsnog lijkt het uitgesloten dat er een Republikeinse kandidaat komt die de gehele fractie achter zich krijgt. Dat heeft ernstige gevolgen voor de Amerikaanse politiek. Besluiten kunnen niet worden genomen. Naast het steunpakket waarvoor Biden vrijdag goedkeuring vroeg, ligt er een groot aantal voorstellen dringend op een akkoord te wachten.

Inmiddels gaan er stemmen op om de tijdelijke voorzitter die nu de stemmingen leidt, de Republikein Patrick T. McHenry, tot begin volgend jaar op de voorzittersstoel te laten zitten. Dan zouden onder andere de begrotingen voor het nieuwe boekjaar kunnen worden behandeld. Die hadden al moeten zijn goedgekeurd, maar dat lukte niet voor de deadline van eind september. Een nood-
begroting zorgt er nu voor dat de overheid tot 17 november gewoon door kan werken. Maar na die datum moeten de definitieve plannen in werking treden.

Het tijdelijk voorzitterschap is ingesteld na de terroristische aanslagen van 11 september 2001. De voorzitter van het Huis stelt bij zijn aantreden in het geheim een lijst op van afgevaardigden die de post tijdelijk kunnen bekleden voor het geval deze plotseling vacant zou worden. Door de afzetting van McCarthy, begin deze maand, nam voor het eerst iemand deze post waar. Maar omdat er geen precedent is, bestaat er onduidelijkheid over de bevoegdheden van een waarnemend voorzitter.

Democraten voelen wel voor een tijdelijke aanstelling van McHenry. Dan kan het werk voorlopig doorgaan, is hun argument. Ook binnen de Republikeinse fractie zijn er die het voorstel sympathiek vinden.

Maar er is ook verzet. Donderdag liepen bij het fractieberaad de gemoederen hoog op. De tegenstanders van het plan zeggen dat door het machtigen van McHenry de Democraten het feitelijk voor het zeggen krijgen. Zij zullen immers eisen stellen aan McHenry. Bovendien vertrouwen zij hem niet omdat hij vorige maand McCarthy adviseerde bij het compromis dat die met de Democraten sloot.