Bart Wallet: Historische kennis cruciaal om oorlog te begrijpen
Kennis van de historie van Israël is „broodnodig” om het huidige conflict met Hamas te kunnen duiden. Dat stelt Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam, vrijdag in de podcast Sprekend RD.
De aanval van Hamas op Israël, zaterdag een week geleden, kwam voor Wallet als „een grote schok”. Als hoogleraar houdt hij zich dagelijks bezig met Israël en de geschiedenis van het land. Ook zijn studenten –grotendeels Joods– zijn aangedaan. „We proberen elkaar in deze tijd vast te houden. Het hakt er echt ontzettend in”, aldus Wallet.
Het conflict deed hem direct terugdenken aan de Jom Kipoeroorlog, dit jaar precies vijftig jaar geleden. De dag dat de aanval begon, vierden de Joden ”Simchat Thora”, de ”Vreugde der wet”. „Dat is een vrolijk feest: mensen dansen in de synagoge met thorarollen, kinderen krijgen snoepgoed. En uitgerekend deze dag, ook nog eens een sjabbat, draaide compleet om. In plaats van blijdschap is het de zwartste dag in de recente Israëlische geschiedenis geworden.”
Volgens de hoogleraar kenmerkt de geschiedenis van Israël zich door een cyclus van oorlogen. De ene oorlog legt de kiem voor de volgende. Als voorbeeld noemt hij de Zesdaagse Oorlog, in 1967. Israël veroverde in die oorlog onder meer de Golanhoogten en de Gazastrook. De Zesdaagse Oorlog was de aanleiding voor de Jom Kipoeroorlog in 1973, waarbij onder meer Syrië en Egypte de bezette gebieden terug probeerden te veroveren.
Hoofdprijs
Het huidige conflict met Hamas zit iets gecompliceerder in elkaar, vertelt Wallet. Enerzijds is ook daar een cyclus van terugkerend geweld. Anderzijds spelen er diepere oorzaken, zoals het feit dat de relaties tussen Israël en diverse Arabische landen de afgelopen jaren zijn genormaliseerd. Met als hoofdprijs de verwachte vrede met Saoedi-Arabië. „Voor landen als Iran en Syrië en groeperingen als Hezbollah en Hamas is vrede met dat land slecht nieuws. Ze hebben er belang bij om een spaak in dat wiel te steken.” En dat is precies het effect van de oorlog tussen Hamas en Israël. Velen in de Arabische wereld identificeren zich nu met de bevolking van Gaza.
Ook in Nederland levert het conflict polarisatie op. Wallet stelt dat er behalve een oorlog tussen Hamas en Israël ook een „oorlog” op sociale media wordt uitgevochten. „Er worden daar allerlei beelden gedeeld die als doel hebben het sentiment de ene of de andere kant op te krijgen. Maar wil je goed kunnen beoordelen wat hier speelt, dan is er een diepte-analyse nodig.”
TikTok
Gedegen kennis van de historie is dus erg belangrijk in het bepalen van je positie. „Het is van belang om de geschiedenis van de Gazastrook te kennen: de misère van de bevolking, de vluchtelingenproblematiek, de moeilijke positie die het gebied heeft nadat Hamas in 2005 de legitieme regering de Gazastrook uitjoeg en het bestuur heeft overgenomen. Vanaf dat moment leeft de bevolking in een geïsoleerde positie.”
De hoogleraar ziet in het goed informeren een taak voor universiteiten en de media. „Voorkom dat mensen een politieke mening vormen louter op basis van korte TikTok- of YouTube-filmpjes.”