Bijna de helft van alle jongeren tussen de 12 en 25 jaar zegt wekelijks in zijn vrije tijd een boek te lezen, stelt marktonderzoeksbureau GfK. Dit aandeel lag in 2018 nog op 39 procent. Het aandeel jongeren dat zegt nooit of alleen op vakantie te lezen is met tien procent gedaald naar 35 procent. Het onderzoek is gepresenteerd in het kader van de Boekenweek van Jongeren, die deze vrijdag van start gaat.

Sociale media spelen volgens het rapport een belangrijke rol in de toegenomen populariteit van lezen onder jongeren. Met name BookTok, de boekengemeenschap op TikTok, doet het goed onder tieners. Een kwart van de ondervraagde TikTokkers zegt weleens een boek te lezen dat ze op dat platform hebben gezien.

Dat boekentips veelal online worden gevonden, heeft effect op de genres die jongeren lezen. Young adults, fantasy en zelfhulpboeken zijn categorieën die het goed doen. Ook anderstalig lezen is in opmars. Ongeveer een derde van de jongeren tussen de 16 en 25 geeft aan het liefst in het Engels te lezen. De belangrijkste reden hiervoor is dat ze boeken graag in de oorspronkelijke taal lezen.

Janneke de Jong-Slagman, docent Nederlands en onderzoeker aan Driestar Hogeschool, herkent zich in de onderzoeksuitkomsten. „Ik kom regelmatig in boekwinkels om te speuren naar trends. Tegenwoordig liggen daar echt stapels Engelstalige fantasy- en young adultboeken.” De docent ziet daarin duidelijk de invloed van TikTok. „Lezers maken lezers. Wie echt enthousiast is over een boek, steekt een ander al gauw aan.” Ook het sociale aspect speelt volgens haar een rol. „BookTok is echt een gemeenschap en jongeren willen graag ergens bij horen.”

Maar naast TikTokkers kunnen ook docenten een belangrijke rol spelen in het vergroten van leesplezier, zegt De Jong-Slagman. Te vaak ziet ze nog om zich heen gebeuren dat docenten „liever literaire titels van vroeger in de les behandelen, dan een boek dat jongeren interessant vinden”. Neem boeken waar leerlingen zelf mee op de proppen komen serieus, is haar advies. „Ook pulp kun je analyseren. Misschien is de plot wat zwakker of het taalgebruik wat krommer, maar zo’n boek wakkert wel leesplezier aan. Vervolgens kun je een titel aanraden die er raakvlakken mee heeft.”

Zogenoemde stemmingsregulering is volgens de docent de reden dat jongeren graag fantasyboeken en romans lezen. „Het zijn boeken die je aan de werkelijkheid doen ontsnappen.” Jongens zouden die ontspanning vaker zoeken in gamen, meisjes in lezen. „Jongeren hebben het in deze tijd best pittig. Ze lezen daarom graag een wat luchtiger boek, in plaats van een dikke pil waarin de hoofdpersoon zelf ook allerlei problemen heeft.”

Concurrentie

Hoewel ze blij is dat lezen populair is onder de jeugd, ziet ze als literatuurdocent liever dat jongeren vooral Nederlandse boeken lezen. Om dat voor elkaar te krijgen moet vooral de omgeving van de jonge lezer in actie komen, betoogt De Jong-Slagman. „Jongeren weten vaak niet dat er ook hele leuke Nederlandse alternatieven op de markt zijn, puur omdat ze er niet mee in aanraking komen. Help daar als docent bij.”

Ook persvoorlichter Rozemarijn Visser van Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek is positief over het feit dat meer jongeren aan het lezen slaan. Die ontwikkeling werd volgens haar al tijdens corona ingezet. „Toen hadden mensen weinig te doen en was de concurrentie om aandacht wat minder hevig. Jongeren pakten daardoor vaker een boek.”

Ze vindt het „een spannende ontwikkeling” dat veel jonge lezers de voorkeur geven aan een Engelstalig boek. „Voor het literaire klimaat is het fijn als winkels veel Nederlandse boeken verkopen. Worden er meer Engelstalige uitgaven gekocht, dan ontvangen Nederlandse uitgevers minder inkomsten. Op lange termijn verschraalt daardoor de Nederlandse boekenmarkt en dat zou zorgelijk zijn.”