Somber is overigens niemand deze week in het kolossale pand van de Belgische theologieopleiding. Er heerst een gemoedelijke, haast vrolijke sfeer in het voormalige kloostergebouw. De jaarlijkse doctoraatsweek –een „hoogtepunt” voor De Kock– heeft tientallen promovendi van de ETF vanuit heel de wereld samengebracht om elkaar te ontmoeten. Twee van hen zien hun jarenlange arbeid deze week bekroond met een officiële promotieplechtigheid.

Tussen de bedrijven door vindt De Kock, hoogleraar praktische theologie en rector aan de ETF sinds 2019, tijd om te vertellen wat zijn faculteit precies kenmerkt en hoe het financieel verder moet.

Waar staat de ETF in het veld van de theologiewereld?

„Onze bachelor- en masteropleidingen zijn volgens dezelfde maatstaven geaccrediteerd als andere theologieopleidingen in Nederland en België. Dat is niet bijzonder.

Wat ons wél bijzonder maakt, is onze protestants-evangelische identiteit. Die identiteit vind je terug in veel kerkelijke tradities. En dat is meteen het tweede: we zijn interkerkelijk. Er zijn bijvoorbeeld studenten die bij ons de bachelor volgen en de predikantsmaster bij hun eigen kerkelijke opleiding.

Verder is de ETF een leer- en werkgemeenschap. We hebben hier op de campus veel ruimte, docentenkantoren, 65 woonunits voor onze studenten, en een aangrenzend park. Dat we hier samen leven, samen studeren, is een belangrijke reden voor veel middelbare schoolverlaters om hier te komen.

Belangrijk is dat wetenschappelijke arbeid en persoonlijk geloof hier onbekommerd samen kunnen gaan. Aan het einde van een promotieplechtigheid is er gebed; directievergaderingen beginnen ermee. Een studie theologie staat niet op zichzelf. Het papiertje is prachtig, maar uiteindelijk willen we dat mensen hier op wetenschappelijk niveau worden toegerust om het goede nieuws van Jezus Christus in deze wereld te delen.”

Waarvoor staat de term ”evangelisch” in de naam van de ETF?

„Als eerste voor de band die we hebben met de protestants-evangelische minderheid in Vlaanderen, waar ook onze historische wortels liggen. Dat is een belangrijke achterban, die wij bedienen met academisch onderwijs. Het gaat daarbij om kleine gemeentes: honderd mensen bij elkaar is hier heel veel.

Ten tweede: internationaal gezien staat ”evangelisch” voor christenen in allerlei denominaties die sterk op de Schrift gericht zijn. Dat vertegenwoordigen we aan de ETF door veel aandacht te besteden aan de Bijbelse talen en aan Bijbelse theologie. Maar je ziet het ook terug in onze wekelijkse kapelviering op woensdag. Want gericht zijn op de Schrift, is ook gericht zijn op God en op het gebed.”

De term ”evangelisch” staat dus ook voor ”Bijbelgetrouw”?

„Op onze website gebruiken wij het woord ”Bijbelgericht”, dat vind ik beter. Het woord Bijbelgetrouw kan aanmatigend, oordelend klinken. De ETF is geen instelling die het beter weet. Bij een promotieplechtigheid zeg ik altijd tegen de nieuwe doctor: Bij deze hoge academische graad past bescheidenheid. We moeten ons klein weten tegenover God. Wat weten wij nu van God, en van de mens voor het aangezicht van God? We hebben de Schrift, maar zijn nog steeds verlegen over veel vragen. Het is heel confessioneel om bescheiden te zijn.”

Emeritus hoogleraar Hendrik Koorevaar zei in 2021 tegen het Reformatorisch Dagblad dat hij zich door de jaren heen „steeds moeilijker met de ETF kon identificeren” vanwege de koers.

„De ETF ontwikkelt zich door de jaren heen in verhouding tot de tijd, de wetenschap en de kerken. Dat doet elke organisatie met een eigen identiteit. Typerend voor de ETF is een grote diversiteit binnen de staf en de studenten. Maar er is één ding dat ons bindt en waarop we altijd aanspreekbaar zijn: de Schrift, Gods openbaring. Ik ben echter niet zo naïef om te denken dat er vanzelf overeenstemming is zodra iedereen zich maar op de Bijbel richt.

Iedere medewerker verhoudt zich op een bepaalde manier tot onze identiteit. Er moet ruimte zijn voor gesprek daarover. Maar alleen vanuit liefde voor de Schrift en het goede nieuws van Jezus Christus. Het is mijn rol als rector om dat te bewaken. Het is niet zo dat de ETF in de kern is veranderd.”

Waar komen ETF-studenten terecht?

„Ongeveer een derde wordt voorganger in een kerk. Sommigen krijgen hier een eerstegraads lesbevoegdheid. In Vlaanderen heeft elke middelbareschoolleerling in het gemeenschapsonderwijs recht op godsdienstlessen in zijn eigen richting. Sommige van onze oud-studenten sprokkelen hun uren bij elkaar door op verschillende scholen godsdienst te geven aan groepjes van drie, vier protestantse leerlingen. Anderen gaan als zendeling aan de slag. Onze internationale studenten hadden vaak al een positie aan een seminarie of Bijbelschool en zoeken verdieping. Of ze verkrijgen hier hun doctoraat om aan een universiteit in hun eigen land door te kunnen groeien.”

De energieprijzen dwongen u vorig jaar tot drastische maatregelen. Hoe staat het er nu voor?

„In de winter hebben we de verwarming in een deel van het gebouw uitgezet. De temperatuur daalde daar tot het vriespunt, dus we werkten meer thuis of op verwarmde flexplekken. Verder moesten we besluiten om vacatures niet te vervullen of tijdelijke aanstellingen niet te verlengen. Gelukkig zijn de energieprijzen nu lager en werden onze zonnepanelen dit jaar operationeel. We verkennen de mogelijkheid om meer studentenwoningen te bouwen en te gaan verhuren. En we hebben een ondernemersnetwerk opgebouwd.

Door onze jonge geschiedenis krijgen we relatief weinig overheidssubsidie. Daardoor zijn we al decennia afhankelijk van donateurs. We proberen onze achterban nu te verbreden. Ik hoop dat er in veel kerken mensen opstaan die zeggen: Zo’n theologiebeoefening moet je willen steunen.”

Hoe moet het verder met de ETF?

„Opvallend is dat de instroom van voltijds bachelorstudenten de afgelopen jaren licht groeit. Mensen vragen zich soms af: Gaan er nog wel jonge mensen theologie studeren? Ja dus.

Financieel blijft het een uitdaging. We krijgen het niet voor elkaar zonder de mensen die hier werken. Zij gaan voor de missie van de ETF. We dagen elkaar uit om creatief te zijn om dit in stand te houden. Daardoor kunnen we veel doen met weinig middelen. Ik zie de toekomst met vertrouwen tegemoet.”