Een aanscherping van die zogeheten kritische depositiewaarde (kdw) heeft consequenties voor het rekenmodel dat provincies gebruiken voor het verlenen van vergunningen voor projecten en activiteiten waarbij stikstof vrijkomt.

Een bijkomend gevolg is bovendien dat het moeilijker wordt om zogeheten PAS-melders te legaliseren. Dit zijn boeren die een vergunning hard nodig hebben om stikstof uit te stoten, maar die niet kunnen krijgen wegens gebrek aan stikstofruimte. Onder het inmiddels afgeschafte Programma Aanpak Stikstof (PAS) was het voor deze boeren voldoende om alleen een melding te doen.

Volgens de provincies zal de onzekerheid voor ondernemers en inwoners door de aanscherping van de kdw verder toenemen, terwijl „die toch al groot was”. Ook drijven beleid en uitvoering verder uit elkaar, schrijft het IPO. „Daarom willen de gezamenlijke provincies met spoed in gesprek met de minister, zodra de reikwijdte van deze wijzigingen helemaal duidelijk is.”

De Gelderse stikstofgedeputeerde Harold Zoet (BBB) zegt „onaangenaam verrast” te zijn door de aanpassingen, die naar verwachting grote gevolgen zullen hebben rond de Veluwe. „Op alle stikstofkaarten kleurt de Veluwe rood, ook nu weer”, zegt Zoet. „De stip op de horizon wordt weer verlegd en dat zorgt voor stilstand in de betrokken gebieden en geeft onzekerheid bij ondernemers en inwoners.” Dat terwijl het nieuws juist bevestigt dat er meer moet worden gedaan dan verwacht, zegt hij.

De gedeputeerde wil daarom zo snel mogelijk in gesprek met de minister, waarbij het volgens hem ook moet gaan over een alternatief voor de kdw, iets wat het kabinet ook wil. Dat hoopt dat gestuurd kan worden op stikstofuitstoot in plaats van op stikstofneerslag.

Verrot

Boerenactiegroep Agractie blijft erbij dat focus op stikstof in Nederland „leidt tot stilstand” en de natuur „niets oplevert”. Nu duidelijk is dat de normen nog strenger zullen worden, vraagt Agractie-voorman Bart Kemp zich af hoe de overheid dan nog denkt zogeheten PAS-melders te legaliseren.

Wat Agractie betreft zou de kdw uit de wet geschrapt moeten worden. Dat herhaalde Kemp donderdag: „Stop met doorbouwen op een verrot fundament en stel de werkelijke staat van de natuur centraal in het beleid, in plaats van de onhaalbare rigide kdw.”

De Wageningse onderzoekers stellen zelf overigens in hun rapport dat hun schattingen ook nu nog „aan de conservatieve kant zijn”. Ze leggen uit dat de natuur al decennia onder druk staat door onder meer verzuring en vermesting, processen die vooral worden veroorzaakt door het neerdalen van stikstof.

Kamervragen

Ook boerenactiegroep FDF laakt in een reactie de kdw’s. „Er wordt totaal niet gemeld wat er allemaal mis is met die kdw’s. We kunnen daar zonder enige twijfel over zeggen dat ze onbetrouwbaar zijn”, stelt Sieta van Keimpema van de boerenorganisatie. FDF vindt het dan ook „beschamend en eenzijdig” dat het demissionaire kabinet de stikstofnormen de komende jaren wil aanscherpen op basis van de kdw.

Van Keimpema wil dat er Kamervragen gesteld worden over de kwestie. „We zijn blijkbaar ook vergeten dat alle bedrijven die stikstof uitstoten een vergunning moeten hebben. Maar de aandacht gaat weer volledig uit naar de agrarische sector.”

FDF gaat „elke boer die voor de rechter komt” voorzien van rapporten om ze bij te staan. „En dan is het een knappe rechter als hij wil constateren dat kdw’s in Nederland op een goede manier zijn vastgesteld”, zegt Van Keimpema.

Greenpeace vindt dat de nieuwste wetenschappelijke inzichten over stikstofneerslag op de natuur „direct uitgangspunt dienen te worden in het stikstofbeleid”. Vervolgens moeten die normen ook worden gehandhaafd. „Anders heeft het geen zin”, zei directeur Andy Palmen.