Vol ontzag mediteren bij dreunende donderslagen
Bliksemflitsen schieten door de lucht. Dreunende donderslagen volgen luttele seconden later. Onweer na een warme zomerdag: angstaanjagend of juist fascinerend? Ds. A. Goedvree: „Er kan duizend keer een natuurkundige verklaring voor onweer zijn, maar het blijft de stem van de Heere.”
Onweer maakt mensen bang. De Amerikaanse theoloog Jonathan Edwards (1703-1758) was in zijn jeugd „buitengewoon angstig voor de donder”. Na zijn bekering vond hij een onweersbui echter „exceedingly entertaining”: bijzonder onderhoudend. „De spelende bliksemschichten en de ontzaglijke stem van Gods donder leidden mij tot lieflijke overdenkingen over mijn glorieuze God”, schrijft Edwards in zijn ”Memoirs”.
Vrijwel jaarlijks overlijden enkele mensen door onweer (zie ”Kilometers hoge wolken met bliksem, regen en hagel”). „Dat je daar bang voor bent, kan ik me goed voorstellen”, zegt ds. A. Goedvree, predikant van de hervormde gemeente in Hoevelaken. Zijn moeder vertelde hem uit haar jeugd over vuurballen die over bovengrondse elektriciteitsdraden rolden. „Eens kwam zo’n vuurbal stuiterend de boerderij binnen. Die belevenis heeft haar ervaring van onweer beïnvloed.”
„Blinde angst” is echter niet goed, vindt de predikant. „De gang van de bliksem ligt vast in Gods raad. Maar ontzag is niet voor niets, want we hebben geen invloed op onweer. Je mag onweer niet tarten.”
Volgens ds. C.J. Meeuse, emeritus predikant van de Gereformeerde Gemeenten, treedt angst op „als er machten zijn die wij niet beheersen. Als wij niet met God verzoend zijn, kunnen we angst voelen voor Zijn oordelen.” Anderzijds is er plaats voor bewondering „als we God kennen tot ons behoud.”
Ontzag
Hoe moet je dan met onweer omgaan? „Wees eens stil als het onweer op je afkomt”, adviseert ds. Goedvree. „Laat onweer een oefening zijn om te mediteren. Vraag je voor God af: Wat wilt U zeggen als U mij stilzet bij het ontzagwekkende van U? Ben ik –terwijl het leven voortraast– de vreze van Uw Naam kwijtgeraakt?”
Dat onweer het spreken van God is –zoals het eeuwenlang in de christelijke traditie is benoemd– is voor de Hoevelakense predikant buiten kijf. „Ik vind altijd dat onweer een diepe lading heeft van het spreken van God, en dat wil ik graag zo houden, als een eenvoudige, maar oprechte en diepe geloofsbeleving.
Er kan duizend keer een natuurkundige verklaring voor zijn, maar het blijft een diepe geestelijke ervaring als je de bliksem ziet en de donder hoort. Je bent overweldigd en je weet dat daarin iets van de stem van de Heere weerklinkt.”
Overweldiging
Die overweldiging ervoer ds. Goedvree een aantal jaren geleden op vakantie met zijn gezin. Een onweersbui bleef ’s nachts „heen en weer ketsen” tussen twee heuvels. „Ik heb zelden zó’n onweersbui meegemaakt. We hebben de kinderen naar beneden gehaald, niet uit angst, maar uit diep ontzag. We hebben uit de Bijbel gelezen over Gods stem. Dat is een moment om te buigen voor de Heere.”
In de Bijbel is onweer aanwezig als God Zich openbaart, bijvoorbeeld bij de berg Sinaï, legt ds. Goedvree uit. Maar „vaak helemaal niet negatief. Ontzagwekkend, maar niet bedreigend. Soms verslaat de Heere vijanden door de bliksem, maar dat is ter bescherming van Zijn kinderen.”
Ds. Meeuse noemt Psalm 29: de donder is „de stem des Heeren”. Dichter David beschrijft daar hoe de bliksem ceders aan splinters splijt. „Het heeft ons iets te zeggen als God Zijn majesteit toont in Zijn voorziening bestuur over de wereld”, aldus de Zeeuwse predikant.
Maar God spreekt niet alleen door onweer. Ds. Meeuse: „Veel vaker noemt de Bijbel voorbeelden van Gods handelen in de natuur met een boodschap. Het indrukwekkendste voorbeeld is de duisternis op Golgotha tijdens het lijden van de Zaligmaker.” Bovendien spreekt God door de Bijbel zelf „en door het vleesgeworden Woord, Jezus Christus.” Ds. Goedvree: „De Heere spreekt door de natuur –of dat nu in een onweersbui is, of door de schoonheid van een tere bloem tussen het grind–, maar volmaakt spreekt de Schrift.”
Geesteloos
De secularisatie heeft er volgens ds. Meeuse aan bijgedragen dat mensen „geesteloos spreken over natuurverschijnselen. Men meent door een rationele verklaring van elektrische ontladingen Gods bestuur weg te denken, maar daarmee is het nog niet weg.”
Ook ds. Goedvree is kritisch gestemd over de beleving van onweer. „Zeker ook onder reformatorische christenen moet het denken over de natuur als openbaring van God gestimuleerd worden. Als je God zoekt, moet je niet in de stad zijn, maar mediteren in de natuur.”
Bij een niet-gelovige vriend ervoer ds. Goedvree juist herkenning in een onweersbui. „Hij had ook ontzag voor het onweer, fascinatie voor de overweldigende grootsheid van de natuur. Hij noemde het een spiritueel moment.”
