Zelensky kan redelijk tevreden zijn met de uitkomst van de NAVO-top. „We kunnen stellen dat de resultaten goed zijn”, zei hij woensdag. Op de tweedaagse top in Litouwen kreeg Zelensky niet de gehoopte uitnodiging om kandidaat-lid van de NAVO te worden. Wel kreeg hij andere toezeggingen. Zo mag Oekraïne versneld toetreden als de NAVO de tijd rijp acht voor toetreding. Ook komt er een NAVO-Oekraïneraad, waar Kyiv op gelijke voet meepraat met bondgenoten.

Wekenlang drongen Oekraïense functionarissen er bij de bondgenoten op aan om een tijdlijn en een duidelijk pad naar toetreding te bieden. De eindconclusies die de NAVO dinsdag vrijgaf, stelden echter dat Oekraïne pas mag toetreden „wanneer aan de voorwaarden is voldaan”. Wat die zijn, is niet helemaal duidelijk. Zelensky leest er niets meer in dan dat de oorlog voorbij is. Dat een land in oorlog niet tot de NAVO kan toetreden, heeft Kyiv zelf ook steeds erkend. Dinsdag toonde Zelensky zich echter zwaar teleurgesteld over het feit dat Oekraïne nog geen uitnodiging krijgt om lid te worden. Hij brieste dat het uitblijven van een uitnodiging met een concrete termijn om die te verzilveren „absurd” en „zwak” was.

Zelensky bedwong woensdag met moeite zijn teleurstelling over het ontbreken van concrete toezeggingen met een tijdpad naar lidmaatschap. Dat zou volgens hem een morele opsteker voor de Oekraïners zijn geweest. Maar vooral de Amerikanen –ook Duitsers en Nederlanders– bleven fel tegen.

Waarschuwing

Zelensky is wel tevreden over de veiligheidsgaranties die G7-bondgenoten Oekraïne op lange termijn willen bieden. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Italië, Canada en Japan beloofden woensdag een „raamwerk voor veiligheidsafspraken”. Dat moet zorgen dat Oekraïne zich kan verdedigen zolang het nog geen lid is van de militaire alliantie.

„Veiligheidsgaranties zijn belangrijk voor onze bevolking”, stelde Zelensky. „Niet in plaats van de NAVO, maar op weg naar toetreding”. Garanties kunnen uitgroeien tot „een veiligheidsparaplu”, zei hij.

De garanties van de G7 ondermijnen de veiligheid van Rusland, stelde het Kremlin in een reactie. Ook hekelde Moskou de toegezegde wapenleveranties. Buitenlandminister Sergej Lavrov onderstreepte woensdag in een interview met de Russische website Lenta.ru dat zijn land mogelijke levering van F16’s als nucleaire dreiging beschouwt. Hij wijst erop dat F16’s met kernwapens kunnen worden uitgerust.

Kritiek

De Britse defensieminister Ben Wallace liet zich in Vilnius als een van de weinige aanwezigen enigszins kritisch uit over ongebreidelde militaire steun aan Kyiv. „Wij zijn Amazon niet”, zei hij. Premier Rishi Sunak nuanceerde later de uitspraak van zijn minister. „We blijven alle hulp bieden”, zei hij.

Zelensky zei niet te begrijpen waarom de Britse defensieminister zich kritisch uit over wapenleveranties aan Oekraïne. „Misschien zoekt Wallace naar iets specifieks, maar wat mij betreft hebben we een zeer goede relatie”, reageerde hij.

Westerse leiders toonden zich woensdag tevreden over de uitkomst van de NAVO-top. De Amerikaanse president Joe Biden loofde de „onvoorstelbare” moed die Oekraïne toont. „Jullie zijn geweldig”, zei hij tegen de aanwezige Oekraïners. Volgens de Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft de top getoond dat er „een toenemende saamhorigheid” is binnen de militaire alliantie.

Zelensky zelf zei bij de slotverklaring blij te zijn met de steun die hij kreeg in Vilnius en dat zijn delegatie „een belangrijke veiligheidsoverwinning” mee naar huis neemt. Hij dankte ook specifiek Biden en de VS, die veruit de meeste militaire steun leveren aan Kyiv.

Erdogan

Opvallend is de rol van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan op en rond de top in Vilnius. De president beloofde maandag na ruim een jaar dwarsliggen dat Turkije de Zweedse aanvraag voor het NAVO-lidmaatschap gaat goedkeuren. Het Turkse parlement zal de toetreding van Zweden op z’n vroegst in oktober ratificeren als parlementsleden terugkomen van het reces. Erdogan zei woensdag dat het zijn doel is om het proces voor Zweedse toetreding „zo snel mogelijk” af te ronden.

Woensdag volgde ook een nieuwe opvallende toenaderingsbeweging van de Turkse president. Hij schudde de hand van zijn collega, de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis. De handreiking symboliseert de recent verbeterde banden tussen beide landen. Griekenland en Turkije spreken af om het positieve momentum vast te houden en om vaker contact te hebben.

De twee landen liggen al tientallen jaren overhoop over tal van thema’s, zoals de opdeling van Cyprus en een aantal eilanden in de Egeïsche Zee. Vorig jaar juni verklaarde Erdogan Mitsotakis nog tot persona non grata, maar de afgelopen maanden is de relatie verbeterd. De zware aardbevingen in Turkije van februari en de snel volgende Griekse noodhulp lijken het keerpunt te zijn geweest.

Erdogan belde Mitsotakis twee weken geleden om hem te feliciteren met zijn verkiezingsoverwinning. Toen spraken de leiders af om elkaar te ontmoeten op de NAVO-top. Het gesprek had een „goede sfeer”, zeiden de Grieken. De twee leiders komen later dit jaar weer bij elkaar in Thessaloniki, samen met een aantal belangrijke ministers.