„Het heeft allemaal te maken met klimaatverandering”, zei Eurocommissaris Frans Timmermans woensdagmiddag over storm Poly, tijdens een persconferentie over nieuwe groene plannen. Hij uitte ook zijn medeleven met de nabestaanden van de 51-jarige vrouw uit Haarlem die om het leven kwam door de storm.

Klimaatactivisten zijn er ook duidelijk over. „Dit soort weer, deze storm die nu over de Randstad raast, krijgen we de komende jaren vaker door de klimaatcrisis. Denk daaraan, de volgende keer dat je je afvraagt waarom die klimaatactivisten de A12 bezetten”, twitterde Sieger Sloot woensdagochtend. Hij is acteur en activist bij Extinction Rebellion.

Romanschrijver en XR-activist Cathelijn Schilder wist ’s ochtends ook al zeker dat de storm verband houdt met de klimaatverandering. „Vanavond om 20:00 uur allemaal klappen om de fossiele industrie te bedanken voor dit spektakel”, stelde zij voor.

Warm zeewater

Maar het is te vroeg om te zeggen dat klimaatverandering storm Poly aanwakkerde, reageert klimatoloog Reinier van den Berg. „Daar moet je voorzichtig mee zijn.” Het KNMI onderzoekt na elke extreme weersgebeurtenis of klimaatverandering een rol speelt, vertelt hij. „Mijn gevoel zegt dat deze storm vooral zo sterk is geworden door de sterke straalstroom. De straalstroom is van alle tijden en is in de zomer ook niet sterker geworden dan vroeger.”

De straalstroom is een snelstromende rivier van lucht die op een hoogte van ongeveer 10 kilometer de aarde omspant en zorgt voor „tegenwind” als je van Amsterdam naar New York vliegt. De terugweg duurt altijd korter omdat het vliegtuig dan wind mee heeft.

„Wat wel een rol kan spelen bij deze storm is de recordhoge zeetemperatuur. Warm zeewater is een bron van energie voor een storm”, zegt Van den Berg. Wereldwijd zijn de zeeën warmer dan ooit. Nederland beleefde de warmste juni ooit met een gemiddelde temperatuur van 19,3 graden.

Van den Berg verwacht dat binnen een paar maanden bekend is of deze storm te koppelen is aan klimaatverandering. „Het KNMI heeft zulk onderzoek ook gedaan voor de overstromingen in Valkenburg, twee jaar geleden. Die overstroming bleek heel duidelijk gekoppeld te zijn aan klimaatverandering. In het nieuwe klimaat komen zulke overstromingen vaker voor.”

Soms wordt niet helemaal duidelijk welke rol klimaatverandering speelt bij extreem weer, vertelt hij. „Zo is storm Eunice, de winterstorm in februari vorig jaar, niet onomstotelijk gekoppeld aan klimaatverandering.”

Blad

Storm Poly was de zwaarste zomerstorm ooit. „De storm had een uurgemiddelde van een dikke windkracht 11. Dat record stond op windkracht 10; een serieus verschil”, zegt Van den Berg. „Een uurgemiddelde van windkracht 11 is weleens voorgekomen op 7 september”, tekent hij aan. „Dat was in 1944. De meteorologische zomer is juni, juli, augustus. 7 september valt daar dus buiten, maar op de kalender is het dan nog wel zomer.”

Het venijn van storm Poly is dat het een zomerstorm is, zegt Van den Berg. „In de zomer is een storm nog gevaarlijker dan in de winter, omdat de bomen in blad zitten, veel mensen onderweg zijn met de caravan of hun tentje hebben opgezet. De strandhuisjes stonden ook al op het strand. Die kun je niet meer weghalen. Ze zijn verwoest, met alle huisraad die erin zit.” Windkracht 11 is ook in de winter zeldzaam, zegt Van den Berg. „Dat komt op zijn hoogst eens in de tien jaar voor. De laatste keer was vorig jaar februari met storm Eunice.”

Code rood

Het KNMI gaf pas woensdagochtend vroeg om zeven uur code rood af. „Tussen acht en negen uur bereikte het stormveld IJmuiden. Wij hebben met de meteorologen van Buienradar discussie gehad over de vraag waarom het KNMI op dinsdag nog geen code oranje had afgegeven”, vertelt klimatoloog Reinier van den Berg. Hij is zelfstandig ondernemer en wordt door RTL ingehuurd als weerpresentator. Buienradar is deel van RTL.

„Een paar dagen geleden was al duidelijk dat het een gevaarlijke storm zou kunnen worden. Je wacht tot alle berekeningen op één lijn zitten. Dinsdagochtend was dat het geval. Toch hield het KNMI het bij code geel. Wij waren van mening dat code oranje op zijn plaats was, ook al werd misschien nog niet aan alle criteria voldaan. In de nacht kun je mensen moeilijk bereiken als je wilt opschalen. Als je in de avond al met code oranje komt, geef je mensen meer tijd om maatregelen te nemen.”

Van den Berg heeft vroeger weleens achter tornado’s aangejaagd, maar storm Poly volgde hij gewoon vanuit huis. „Ik ben niet ergens naartoe gereden om beter uitzicht te hebben op het natuurgeweld, ook omdat het niet veilig is. Daarnaast had ik nog veel werk te doen.” Uiteindelijk bleef dit werk toch urenlang liggen, omdat hij de storm volgde vanachter zijn laptop. „Ik kijk naar satellietbeelden en radarbeelden en naar social media.’