Twee ruimten beslaat de expositie. In de ene is aandacht voor de Bijbelverspreiding door de GBS in Nederland en wereldwijd, de andere zaal vertelt het verhaal van de Statenvertaling uit 1637 en haar betekenis.

GBS-voorlichter Gert Geerts werd bij de nieuwe opzet geïnspireerd door de expositie over de Statenvertaling die dr. Roelof Bisschop in 2019 in het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag organiseerde. „Die tentoonstelling liet zien dat de Bijbel ook zijn invloed heeft gehad op taal, kunst en volksleven en dat je de sporen ervan overal tegenkomt. Dat vond ik mooi. In onze expositie laten we dat ook zien”, zegt Geerts, wijzend op de blauwe panelen op de muur.

Een citaat van voormalig Kamervoorzitter Khadija Arib op de muur vat dat mooi samen: „Het is niet voor niets dat de Statenbijbel –naast bijvoorbeeld Aletta Jacobs, de grachtengordel en de watersnoodramp– is opgenomen in de Canon van Nederland; ‘ingeklemd’ tussen Rembrandt en Hugo de Groot vertelt ook de Statenbijbel het verhaal van de Nederlandse cultuur en identiteit.”

De expositie begint met de voorlopers van de Statenbijbel, zoals de Liesveltbijbel (1526) en de Deux Aesbijbel (1562). „Min of meer vertalingen van Luthers Bijbelvertaling”, licht Geerts toe.

Veel aandacht is er voor de Synode van Dordrecht (1618-1619), waar tot het maken van de Statenvertaling werd besloten, en voor het vertaalproces. Geerts heeft zich vooral verdiept in de gebeurtenissen in Leiden, waar de vertalers werkzaam waren. „Er is best nog veel te vinden in de stad, ontdekte ik: de huizen waar vertalers woonden en werkten, het logement waar overleggen plaatsvonden, de universiteit en haar bibliotheek. Je kunt een hele ronde door de stad maken.”

Wandelroute

Op een groot scherm en een informatiezuil zijn video-opnamen van de stad te zien. Daarin vertelt Geerts samen met een paar collega’s over bijzonderheden van verschillende Leidse gebouwen. De video ”Leiden. Stad van de Statenvertaling, door de bril van nu” toont mooie dronebeelden van de oude stad. Het liefst zou Geerts nog een keer langs al die plekken een wandelroute door Leiden uitzetten.

Voor de expositieruimte liet de GBS een kopie maken van de kist waarin de correcties op de eerste teksten van de Statenvertalers werden bewaard, de zogeheten autographa. Geerts: „Het origineel staat in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Iemand heeft de kist voor ons nagemaakt. Dat is goed gelukt.” Op de kist ligt een nagemaakt boek met de eerste drukproef van de Statenbijbel, alsof die uit 1637 stamt.

Andere wandpanelen vertellen het verhaal van de kanttekeningen en de internationale betekenis van de Statenvertaling. „Het gaat natuurlijk allereerst om de geestelijke inhoud van de Bijbel, maar dit moeten bezoekers ook weten”, zegt Geerts, die bijna wekelijks gastlessen op scholen door heel het land verzorgt.

Ook is er aandacht voor moderne vertalingen. Geerts liet de tekst van een Bijbelgedeelte in verschillende uitgaven naast elkaar afdrukken om de verschillen te laten zien aan volwassenen en schoolklassen.

In het midden van de zaal staan vitrines met zeldzame exemplaren van de Statenbijbel en zijn voorlopers. Geerts trekt enkele laden eronder open. Ook daarin kunnen bezoekers informatie vinden, onder andere over oude kerkboeken en een herdenkingspenning.

Er zou nog veel meer te vertellen zijn over de Bijbelvertaling, maar een heldere presentatie vraagt om selecteren. Vormgever Rob Scheurwater en producent Marco Weststrate dachten daarbij mee. Een nieuwe gids en een werkboekje voor de scholen wil Geerts nog maken.

In de tweede expositieruimte vertelt de GBS over het ontstaan van de stichting en het Bijbelverspreidingswerk. „We laten hier zien dat het niet vanzelfsprekend is dat we hier in Nederland een Bijbel hebben. Dat ligt op zoveel plaatsen in het buitenland heel anders. En we laten zien dat de GBS niet alleen met de Statenvertaling bezig is, maar ook veel mag betekenen voor de verspreiding van Gods Woord in andere talen.”

Een inwoner van het Afrikaanse Sierra Leone vertelt voor de camera hoe blij hij is met zijn ontvangen Bijbels. Een wereldkaart toont de plaats waar regelmatig partijen Bijbels naartoe gaan vanuit Leerdam.

Mary Jones

Foto’s en teksten in de expositie herinneren aan de Fries H. Kooistra, min of meer de grondlegger van de GBS, voormalige voorzitters als ds. J. van Haaren, ds. F. Mallan en ds. P. Blok en aan belangrijke momenten.

Een hoek voor kinderen vertelt het verhaal van het Welshe meisje Mary Jones, dat alles deed om een Bijbel te bemachtigen. „Zij is het boegbeeld van de Bijbelverspreiding. Haar levensverhaal blijft een bijzondere geschiedenis.”

> gbs.nl/bezoek-de-gbs/