Acht onbewoonbare woningen en honderd ontruimde huizen. Dat is de balans van een brand in de Arnhemse wijk Presikhaaf die zondag met man en macht werd bestreden. Na meer dan tien uur blussen was de brand onder controle. Het getroffen huizenblok was bedekt met zonnepanelen. Dat maakte de bestrijding van het vuur lastig.

„Zonnepanelen functioneren als een paraplu, het water loopt er gewoon vanaf”, weet Muysson. Hij is programmamanager Veilige Energietransitie voor Brandweer Nederland. Dakpannen zijn voor brandweerlieden in geval van nood makkelijk te verwijderen. „We trekken ze van het dak met een haak of spuiten ze weg. Dat gaat met zonnepanelen niet. Als die niet verzwakt zijn door de brand en goed zijn geïnstalleerd, zitten ze muurvast.” Het is niet eenvoudig om het bluswater toch op de vlammen te krijgen. Panelen kapotslaan of zagen is niet verstandig. „Dat geeft nieuwe risico’s door scherpe stukken en splinters.” Als er geen levens op het spel staan, is het ook geen optie om bij een flinke brand de brandende woning van binnenuit te blussen. „Dat is te gevaarlijk.”

Voor Muysson is het geen verrassing dat de brand in Arnhem moeilijk te blussen was. Hij kent meerdere voorbeelden van branden in woningen waarbij de dakbedekking vrijwel geheel uit zonnepanelen bestaat. „Daardoor is blussen lastig. Dat is een bekend fenomeen.”

Hij is niet verrast dat er steeds vaker branden zijn waarbij zonnepanelen betrokken zijn. „Er liggen steeds meer zonnecollectoren in Nederland. Als het aantal branden gelijk blijft, zijn er toch steeds meer gevallen waarbij dit probleem speelt.” Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche, heeft geen cijfers van het aantal branden met zonnepanelen. Woordvoerder Dick Reijman: „In ons land zijn inmiddels tientallen miljoenen zonnepanelen geïnstalleerd. We hebben zeker niet de indruk dat een brand zoals in Arnhem onderdeel is van een breder verschijnsel.”

De brancheorganisatie ziet wel dat er steeds meer beunhazen op de markt voor zonnepanelen actief zijn. Techniek Nederland wil dat in de toekomst alleen nog erkende installateurs zonnepanelen mogen plaatsen en aansluiten. Daarmee wil de organisatie niet zeggen dat de installatie van de panelen in Arnhem niet deugde.

Oververhitting

Er kan veel misgaan bij de installatie van panelen. Reijman: „Het kan gaan om oververhitting van zonnepanelen na een defect, slecht op elkaar aansluitende kabels en stekkers of gebruik van te dunne draden. Ook het ontbreken van ventilatie achter de panelen kan een brandrisico opleveren. Dit is vooral een risico bij collectoren die in het dak liggen.”

Ook Muysson benadrukt het belang van een veilige installatie. „Als daar iets fout gaat, heb je een mogelijke brandoorzaak. Waar mensen werken, worden helaas fouten gemaakt. Maar als panelen worden aangelegd volgens de richtlijnen van de branche is het risico klein.”

De rook die vrijkomt bij een brand met zonnepanelen hoeft niet per se extra schadelijk te zijn. „Dat hangt van veel meer factoren af.” Bij zonnepanelen heb je echter wel last van glasdeeltjes –bestaande uit het materiaal silicium– die worden meegevoerd met de rook. „Grote stukken komen dichtbij naar beneden, kleine deeltjes verder weg. De stukjes glas zijn niet schadelijk, maar wel scherp en dus een risico voor dieren of spelende kinderen.”

Brandweer Nederland denkt dat branden makkelijker bestreden kunnen worden als er meer afstand komt tussen groepen zonnepanelen. Een zogenaamde brandscheiding. Muysson: „Daar kun je bij de dakbedekking komen en een stoplijn maken om het vuur tegen te houden.” Die tussenruimte is nu nog niet opgenomen in wetgeving. „Daardoor is niet iedereen geneigd onze adviezen op te volgen.” Muysson denkt dat veel bouwers, ontwerpers en vergunningverleners onbewust onbekwaam zijn. „Ze hebben niet altijd scherp wat de risico’s zijn bij nieuwe ontwikkelingen.” Reijman van Techniek Nederland benadrukt dat op het overgrote deel van de daken in ons land geen aaneengesloten zonnepanelen liggen die het volledige dak bedekken.

Techniek Nederland vindt dat in de toekomst alleen erkende installateurs zonnepanelen zouden mogen plaatsen en aansluiten. Reijman: „Er zou ook een verplichte keuring voor zonnepanelen moeten komen. Deze zou bijvoorbeeld eens in de vijf jaar moeten plaatsvinden.”