Solidariteit hét motto in EU-akkoord asiel
Na jaren geruzie werden de EU-landen het donderdag met elkaar eens over asiel. Het nieuwe sleutelwoord: solidariteit.
Het was donderdag in Luxemburg spannend of de EU-landen eruit zouden komen. Na uren onderhandelen, werden de bewindslieden – onder wie de Nederlandse staatssecretaris Eric van der Burg– het in de avond toch nog eens over een van de politiek gevoeligste thema’s in de Europese Unie.
Een meerderheid van de 27 lidstaten –ook Nederland– kon zich vinden in de nieuwe afspraken. Alleen Polen en Hongarije bleven mordicus tegen. Vier andere Oost-Europese lidstaten en Malta onthielden zich van stemming.
Maria Malmer Stenergard, de Zweedse minister van migratie die de vergadering voorzat, noemde het akkoord tijdens een persconferentie na afloop een historische stap en een groot succes. „Om eerlijk te zijn. Ik geloofde echt niet dat ik hier vanavond zou zitten en dit zou zeggen”, aldus Stenergard.
Solidariteit
In de nieuwe aanpak is ”solidariteit” het sleutelwoord. Maar wel in verplichte vorm. Landen als Italië en Griekenland –die te maken hebben met hoge aantallen asielzoekers– zijn voortaan verzekerd van de hulp van lidstaten waar weinig migranten aankomen. Alle landen moeten asielzoekers van hen overnemen. Als ze dat niet willen, kunnen ze hun plicht afkopen. Ze moeten dan 20.000 euro betalen voor de opvang van een asielzoeker of het ontvangende land op een andere manier helpen bij de opvang.
Oost-Europese landen als Polen zien die 20.000 euro als boete. Maar voor Nederland, waar de kosten voor opvang van een asielzoeker op bijna 30.000 euro per jaar liggen, lijkt dit een koopje te zijn.
Het asielbeleid moet ook rigoureus anders. Asielzoekers worden voor aankomst in twee groepen verdeeld. Zogenoemde ”veiligelanders”, uit landen als Marokko en Algerije, komen in een versnelde procedure terecht. Hun asielverzoek zal in opvangcentra aan de Europese buitengrens worden behandeld. Na een afwijzing moet de terugkeerprocedure snel in gang worden gezet. Zo moeten asielzoekers zonder recht op asiel ontmoedigd worden om naar de EU af te reizen.
Vertrouwen
Er moet nog met het Europees Parlement en de Europese Commissie over de plannen onderhandeld worden. Naar verwachting zal pas in het voorjaar van 2024 een definitief akkoord staan. Eurocommissaris Ylva Johansson ziet de komende onderhandelingen met het Europees Parlement met vertrouwen tegemoet. „Ik denk dat het duidelijk is dat we enorme vooruitgang hebben geboekt in het herstel van vertrouwen”, aldus de Eurocommissaris. Ze erkende wel dat de EU „nog een paar stappen” heeft te gaan.
Van der Burg toonde zich donderdagavond gematigd optimistisch. Woordvoerders van de coalitiepartijen in de Tweede Kamer uitten zich enthousiast.
Tegelijk klinkt er vanuit Nederlandse hoek ook forse kritiek op het akkoord. Zo sprak GroenLinks-Europarlementslid Tineke Strik van een „contraproductieve” migratiedeal. „Een eerlijke verantwoordelijkheidsverdeling binnen Europa is de sleutel naar humaner beleid aan de grenzen. En juist daar blokkeren de EU-asielministers iedere oplossing. Deze overeenkomst is een schaamteloze illustratie van waar de EU landen op dit moment voor staan”, aldus Strik.
