Veel 112-meldingen blijken achteraf onterecht, waardoor ambulances nogal eens onnodig met spoed uitrukken. Ambulance Rotterdam-Rijnmond (ARR) is daarom een online campagne gestart: ”Bel alleen 112 bij levensgevaar”.

Muilwijk juicht de campagne toe. „Als ambulancepersoneel zien wij al jaren dat het aantal ritten toeneemt. En we rukken met name vaker uit voor situaties waarvan wij ons afvragen: is dit wel ambulancezorg? We doen dan dingen die eigenlijk voor de huisarts zijn bestemd”, stelt hij.

Mensen bellen te snel 112, concludeert de inwoner van Barendrecht. Dat kan volgens hem niet los worden gezien van de druk op de zorgsector, die kampt met personeelstekorten. „Dat is helaas overal te voelen. Bellers kunnen te maken krijgen met slechte bereikbaarheid van de huisarts of de huisartsenpost, en lange wachttijden. Of ze krijgen geen goede instructies vanuit het ziekenhuis. Bij geen gehoor of drukte kiezen ze voor 112. Terwijl dat nummer bedoeld is voor levensbedreigende situaties.”

In de weekenden komen Muilwijk en zijn collega’s regelmatig op sportvelden. Er wordt dan een beroep op hen gedaan voor iemand die een bal op zijn oog kreeg of zijn enkel verstuikte. „Dan denk ik: ga even naar de dokter.”

Ademhaling

Volgens de chauffeur ligt een deel van het probleem bij het uitvraagsysteem in de meldkamer. „Dat is misschien iets te veilig ingesteld. Het systeem instrueert bijvoorbeeld de volgende vraag te stellen: Heeft de persoon een normale ademhaling? Dat is voor een leek niet makkelijk te beoordelen. Die geeft al snel aan dat de ademhaling niet normaal is. Vervolgens geeft het systeem aan dat een ambulance noodzakelijk is.”

De hulpverleners worden bijvoorbeeld naar een dronken persoon gestuurd die aan het braken is. Muilwijk: „Zo iemand heeft inderdaad geen normale ademhaling, maar dat komt niet doordat hij benauwd is. Soms worden we zelfs ingezet als taxi omdat een dronken persoon, die zichzelf heeft bevuild, door een reguliere taxi wordt geweigerd. We kunnen zo iemand niet op straat laten liggen, maar het is wel de omgekeerde wereld.”

Regelmatig komt de ambulancechauffeur bij een zieke patiënt voor wie hij weinig kan betekenen. „De medicijnen die iemand nodig heeft, kan alleen de huisarts voorschrijven. Wij zijn dan een uur bezig om medicatie te regelen, terwijl de huisarts dat direct had kunnen doen. Tijdens die kostbare uurtjes zijn we niet beschikbaar voor als het echte foute boel is: de spoedeisende ritten. De aanrijtijden daarvoor worden langer. Dat kan niet de bedoeling zijn.”

Met de campagne wil ARR duidelijkheid geven over de bedoeling van noodnummer 112. Waarvoor bel je wel en waarvoor niet? In het afgelopen jaar bleek dat van alle meldingen die de ambulancedienst kreeg bijna de helft niet spoedeisend was. Bij sectororganisatie Ambulancezorg Nederland (AZN) zijn geen landelijke cijfers beschikbaar over het aantal ‘oneigenlijke’ 112-meldingen, zegt woordvoerder Nadiene Toby. „Maar vanuit het gros van de meldkamers komt het signaal dat 112 regelmatig onjuist gebeld wordt.”

Paniek

ARR wil met de campagne voorkomen dat hulpverleners later komen of helemaal niet beschikbaar zijn in situaties waarbij wel sprake is van levensgevaar, meldt ARR op de campagnesite rijnmondveilig.nl. Volgens de organisatie voor ambulancezorg weten veel mensen niet wie ze moeten bellen bij een acute zorgvraag. „Ze kiezen dan in paniek voor 112. Maar er zijn ook mensen die geen zin hebben in een wachtrij bij de huisartsenpost en daarom het alarmnummer bellen.”

Op de campagnesite staat uitleg over hoe mensen moeten handelen bij levensbedreigende of andere noodsituaties. Als voorbeeld staat onder meer de situatie omschreven van een huisgenoot die al langere tijd buikpijn heeft en pijnstilling heeft gekregen. De medicijnen helpen niet en de persoon schreeuwt het uit van de pijn. Het is in dat geval niet nodig om 112 te bellen. De huisarts of huisartsenpost is de juiste keuze. Anders is het als een huisgenoot klaagt over benauwdheid en een drukkend gevoel op de borst. Dan is 112 wel de juiste keuze.

Met de actie sluit ARR aan bij een landelijke campagne, reageert Nadiene Toby van Ambulancezorg Nederland. „Een viertal brancheverenigingen en de Patiëntenfederatie hebben informatiemiddelen ontwikkeld om mensen te helpen bij het kiezen van de juiste zorgaanbieder.” Aanleiding van de campagnes is volgens Toby dat mensen niet altijd weten tot welke acute zorgaanbieder zij zich moeten wenden. „Daardoor komen veel zorgvragen op de verkeerde plek. Als mensen beter geïnformeerd worden over de verschillende zorgaanbieders en de wijze waarop ze die kunnen benaderen, krijgen ze eerder de juiste zorg, of het juiste zorgadvies, passend bij hun zorgvraag. Dit voorkomt ook ‘onjuiste’ meldingen bij 112 en de huisartsenpost.”

Rondbellen

Toby noemt zorgcoördinatie (zie ”Kuipers zet in op coördinatie”) een belangrijk middel om de druk op de acute zorg te verminderen. Op een zorgcoördinatiecentrum organiseren verschillende regionale zorgaanbieders zoals de huisarts, ggz, wijkverpleging, thuiszorg en ambulancezorg samen alle zorgvragen die niet levensbedreigend of acuut zijn, legt Toby uit. „Hierdoor krijgen patiënten sneller de juiste zorg, door de juiste zorgverlener, op de juiste plek en worden schaarse zorgverleners effectiever ingezet.” Bovendien is zo’n centrum voor zorgverleners het centrale punt waar altijd actuele informatie is over de beschikbare zorgcapaciteit, vult Toby aan. „Daardoor zijn zorgverleners geen kostbare tijd meer kwijt aan het rondbellen voor bijvoorbeeld een geschikte plek voor hun patiënt.”