Op wie zou de 25-jarige Nigeriaan Julius Iyore zaterdag gaan stemmen? Of gelooft hij het wel en besluit hij om thuis te blijven?

Als er iemand kan meepraten over de epidemische onveiligheid in grote delen van Nigeria, dan is hij dat wel. Op zaterdag 7 januari 2023 zat hij in de trein op het station van Igueben, in de zuidelijke Nigeriaanse deelstaat Edo. Het station ligt iets buiten de bebouwde kom van de stad, te midden van bossen.

Plotseling betraden zwaar bewapende lieden het perron, begonnen te schieten en kidnapten twintig passagiers en personeelsleden van de trein. Ze namen hen vervolgens mee, diep het bos in. Familieleden kregen te horen dat ze de gegijzelden tegen hoge bedragen konden terugkrijgen.

Iyore bracht het er levend vanaf, evenals de andere ontvoerde passagiers. Het bijzondere in het geval van Iyore was dat hij de gewapende mannen op het station van Igueben direct zal hebben herkend. Lokale media meldden namelijk dat het al de tweede keer was dat dezelfde bende hem kidnapte.

Het voorval tekent de omvang van de veiligheidsproblematiek in grote delen van Nigeria. Ontvoeringen en ander geweld zijn in Nigeria allang niet meer opmerkelijk nieuws. In harde cijfers ziet het veiligheidsprobleem in Nigeria er zo uit: gewapende groepen doodden tussen januari en half december 2022 meer dan 10.000 mensen en ontvoerden er ruim 5000. Het totale aantal incidenten lag op 3000, verspreid over 550 van de in totaal 774 bestuurlijke regio’s.

Werkloosheid

De vraag die zaterdag in de hoofden van veel Nigerianen zal spelen, is of er van de politiek oplossingen vallen te verwachten. Feit is dat het de afzwaaiende president Muhammadu Buhari in zijn twee termijnen niet is gelukt om rust in het land te brengen.

Het is waar: onder zijn bewind kregen de jihadisten van Boko Haram en ISWAP, die met name in het noorden van het land actief zijn, gevoelige klappen. Verdwenen zijn ze echter niet. Daarbij kwamen de activiteiten van allerlei militante groepen en criminele bendes, zoals die achter de treinkaping in Igueben. Ook confrontaties tussen Fulaniherders en andere etnische groepen eisten veel slachtoffers.

„De algehele veiligheidssituatie is de afgelopen jaren sterk verslechterd”, constateert Afrika-onderzoeker David Ehrhardt van de Universiteit Leiden. „Buhari heeft niet kunnen waarmaken wat hij beloofde.”

De onveiligheid is zonder meer een van de belangrijkste problemen van Nigeria, omdat die vrijwel het hele leven onmogelijk maakt. Datzelfde geldt volgens Ehrhardt voor de haperende elektriciteit- en energievoorziening.

Daarbij raakte de economie onder acht jaar Buhari in het slop. Inwoners worstelen met een torenhoge inflatie en hoge werkloosheidscijfers: 42 procent van de jongvolwassenen heeft geen baan. Hoewel Nigeria als olieland een rijke bovenlaag kent, is het overgrote deel van het land straatarm.

Geen cash

Een speciaal probleem is op dit moment het gebrek aan cash geld. De Nigeriaanse centrale bank besloot eind vorig jaar bankbiljetten met een lage waarde te vervangen door nieuwe. Tegelijkertijd limiteerde ze de opname van cash geld, onder meer om digitaal bankieren te bevorderen.

De actie liep uit op een grote mislukking. Mensen brengen nachten door voor pinautomaten in de hoop wat bankbiljetten te kunnen bemachtigen. Cash geld is broodnodig om de economie draaiende te houden. Van de volwassen Nigerianen heeft minder dan de helft een bankrekening: zij zijn dus afhankelijk van het geld.

„Nigerianen zijn ontzettend boos over het cashprobleem”, zegt Ehrhardt. „En dat wordt Buhari aangerekend.” De schaduw ervan valt ook op de kandidaat van diens partij All Progressives Congress (APC): de 70-jarige Bola Ahmed Tinubu.

Stem jongeren

Tinubu neemt het zaterdag op tegen zeventien andere kandidaten, van wie er twee serieuze tegenstrevers zijn. Dat zijn Afiku Abubakar (76) van de grote oppositiepartij Peoples Democratic Party (PDP) en Peter Obi (61) van de kleine Labourpartij.

De laatste is de grote verrassing van deze verkiezingen. Sinds Nigeria in 1999 van een militaire dictatuur in een democratie veranderde, waren de verkiezingen in feite een tweestrijd tussen de grote partijen APC en PDP. Met Obi als derde hoofdrolspeler is de uitkomst een stuk ongewisser.

Spanningsvol is dat de verkiezingen met deze kandidaten ook een wedloop zijn tussen drie regio’s en etniciteiten. Abubakar is een kandidaat uit het noorden, Tinubu komt uit het zuidwesten en Obi uit het zuidoosten. Die regionale competitie maakt de verkiezingsstrijd conflictgevoelig. Zeker als de marges in de uitslagen smal blijken te zijn, liggen verwijten van fraude en daaropvolgend etnisch geweld op de loer.

Voor Obi geldt dat hij ook een specifiek jongere doelgroep lijkt aan te spreken. Als de opkomst hoog is, maakt hij daarmee serieuze kans de verkiezingen te winnen: 70 procent van de Nigerianen is jonger dan dertig jaar. Voor de jonge generatie staat Obi voor een breuk met de oude politieke elite, waarvan zijn rivalen nu juist bij uitstek de verpersoonlijking zijn.

Rol religie

De religieuze achtergrond van de kandidaten speelt ook een rol in de verkiezingsstrijd. Abubakar en Tinubu zijn moslim, Obi christen. Christenen maken zich er boos over dat APC-kandidaat Tinubu een geloofsgenoot uit het noorden als zijn running mate koos.

Hij brak daarmee met de ongeschreven regel dat de kandidaat-vicepresident een andere religieuze achtergrond heeft dan de presidentskandidaat. „Hebben ze in het hele noorden geen christen kunnen vinden die gekwalificeerd is als vicepresident?”, vroeg de rooms-katholieke aartsbisschop Ignatius Kaigama zich geërgerd af.

Ehrhardt heeft echter niet de indruk dat religie een hoofdthema is bij deze verkiezingen. „Geen van deze drie kandidaten staat bekend als uitgesproken belijder van zijn geloof. De vrouw van Tinubu is bijvoorbeeld christen, wat aangeeft dat de zaken voor hem niet zo scherp liggen. De kandidaten doen allen hun best de verkiezingen níet over religie te laten gaan. Ik denk dat de andere dimensies, zoals regio en etniciteit, ook voor de kiezers uiteindelijk belangrijker zijn.”

Draagvlak

De succesvolle kandidaat zal hoe dan ook in het hele land stemmen moeten zien te winnen. Voor het presidentschap is namelijk niet enkel een meerderheid van stemmen vereist, maar ook minimaal 25 procent van de stemmen in twee derde van de 36 staten. Als niemand dat in de eerste ronde haalt, volgt er een tweede ronde.

De uiteindelijke winnaar wacht de taak om Nigerianen weer vertrouwen in de toekomst te geven. „Nigeria goed besturen is een vrijwel onmogelijke taak”, tempert Ehrhardt de verwachtingen vast. „Er zijn echter mensen die er beter in zijn dan andere.”