„De eerste 72 uren na de ramp noemen we de gouden uren. Dan heb je de meeste kans om overlevenden te vinden”, zegt Jorg van Waardhuizen, woordvoerder van reddingsteam USAR (Urban Search And Rescue), donderdagmiddag op Vliegbasis Eindhoven. USAR arriveerde daags na de verwoestende aardbeving in Turkije en speurde van 7 tot en met 12 februari naar overlevenden. De 65 redders, verdeeld over vier teams, werken in het dagelijks leven bij politie, brandweer en defensie. In de teams zitten ook verpleegkundigen.

Drilboren

USAR is door de Verenigde Naties (VN) als „heavy” (zwaar) geclassificeerd, legt Van Waardhuizen uit. „Dat betekent dat wij in staat zijn tot de moeilijkste reddingen, diep in het puin.” Het team beschikt onder meer over flinke drilboren en hydraulisch gereedschap. „We kunnen daarmee een betonblok oplichten.”

Van Waardhuizen wijst op de akelige dilemma’s waarmee de Nederlandse reddingswerkers tussen de puinhopen worstelden. „Onze mensen moesten moeilijke afwegingen maken. Wij zijn er voor het snel helpen van zo veel mogelijk mensen. Stel dat iemand diep onder het puin klopt om hulp. Je weet dat het dagen kost zo’n slachtoffer te bereiken. Het is moeilijk om hem te laten zitten.”

Zonder gevaar was het reddingswerk niet. „We nemen met hulp van een bouwkundige een afgewogen besluit. Is een pand min of meer veilig, of zakt de boel na één duwtje in elkaar?”

Vermoeid

Het USAR-team is tien dagen zelfvoorzienend, stelt Van Waardhuizen. De reddingswerkers slapen in eigen tenten en beschikken zelf over eten en drinken. Een eigen waterzuiveringsinstallatie moet de redders voor ziektes behoeden.

Meer overAardbeving Turkije en Syrië

Na het vertrek van het USAR-team zondag werden nog diverse mensen levend uit het puin gehaald. Hadden de redders langer moeten blijven? „Nee. Onze mensen waren fysiek en mentaal vermoeid. Gelukkig konden we het werk overdragen aan verse krachten van andere teams.”

Onder meer justitieminister Yeşilgöz zwaaide het team dondedag lof toe. Van Waardhuizen: „We zijn dubbel voldaan en superblij dat we twaalf mensen konden redden. Daarnaast kon het team getroffenen duidelijkheid bieden en hen een hand op de schouder leggen. Al voelt ons werk ook als een druppel op de gloeiende plaat.”

Speurhonden

Het reddingsteam USAR zette in de puinhopen in Turkije acht speurhonden in, zegt Stephan Petersen, hondengeleider bij de landelijke politie en actief voor USAR, donderdagmiddag op Vliegbasis Eindhoven. De speurhonden in aardbevingsgebied moeten over „buitdrift” beschikken. „Ze moeten graag iets willen bemachtigen”,

De speurhond moet niet al te bangig zijn. „Het dier hoeft geen wereldheld te zijn, maar moet wel wat durven”, legt Petersen uit. „Dus de hond deinst er niet voor terug om in een donkere ruimte over een onstabiele ondergrond te lopen en over obstakels heen te springen.”

Reukvermogen

Van belang is dat de speurhonden van USAR beschikken over herstelvermogen, geeft de hondenspsecialist taan. „Als het dier even hapert, moet hij een tweede poging wagen en lekker zijn ding blijven doen.”

De viervoeters in aardbevingsgebied zijn gespecialiseerd in het aanslaan op levende mensen, benadrukt Petersen. „Te midden van allerlei geuren is de hond gespitst op levenden. Het dier heeft een fantastisch reukvermogen. Daar maken we dankbaar gebruik van.”

Lees ook

Nederlandse redders van USAR zijn voldaan, tegelijk knaagt er iets

Ook honden zijn feilbaar. „Ze zijn soms in topconditie en kunnen dan lekker doorpakken. Een andere dag kampen ze met zware omstandigheden, zoals kou of juist hitte.”

Jutezakje

Cruciaal is dat de speurhonden worden beloond voor hun inspanningen. „Die beloning is het spel met de begeleider. Daarvoor gebruiken we bijvoorbeeld een bijtrol, een jutezakje met handvat. Een hond vindt het fijn om daar samen met zijn geleider aan te sjorren en te trekken.”

Apetrots is Petersen op de viervoeters die reddingswerkers hielpen in de speurtocht naar overlevenden. „Ze fungeerden als sneller verkenners. We hebben de honden ook uitgeleend aan andere teams.”