„Op zondag is Urk door alle kerkgangers net een mierenhoop”
Laten we de Urker kerken nu eens niet vanuit theologisch perspectief bezien, maar vanuit een cultureel gezichtspunt, dacht Cornelis Vlot. Hij organiseerde een bijeenkomst over het verleden, heden en de toekomst van de Urker kerken, donderdag in Urk.
Regelmatig vindt er in de bibliotheek van Urk een bijeenkomst plaats waarin een aspect uit de Urker cultuur voor het voetlicht wordt gehaald. De avonden worden georganiseerd door Stichting Culturele Activiteiten Bibliotheek (SCAB)-Skoel, wat staat voor SCAB-school. Vlot: „Laatst kwam in de werkgroep van SCAB-Skoel het idee naar voren om de kerken op Urk te belichten. Niet vanuit theologisch perspectief, maar vanuit een culturele invalshoek.”
Volgens Vlot zijn de kerken in Urk bepalend voor de Urker cultuur en is omgekeerd de Urker cultuur bepalend voor de Urker kerken. „De visserij heeft een schaduwkant. Veel vissers zijn op zee omgekomen. Je ziet dat kerken een grote rol spelen in het bijstaan van de nabestaanden.”
Mierennest
Als een buitenstaander op zondag door Urk rijdt, is de Urker kerkcultuur duidelijk zichtbaar, aldus Vlot. „Het gros van de Urkers bezoekt op zondag de kerk. Daarna gaan er veel mensen op familiebezoek. Het sociale leven vindt vaak rondom de kerkdiensten plaats. Op straat is het door alle verkeersstromen net een mierennest.”
Een typisch Urker element is dat in bijna alle kerken een schaalmodel van een botter of schokker aan het plafond hangt. „Op die manier is de visserijcultuur tastbaar terug te zien in de kerken”, zegt Vlot.
Op de vraag wat de Urker cultuur als zodanig typeert, antwoordt hij: „Het is een vat vol interessante tegenstrijdigheden. Economisch is Urk heel progressief. Terwijl Urk heel behoudend is als het gaat om waarden, geloof en familiecultuur. Dat is een interessante tweedeling.”
Taartpunt
Urk telt veel protestantse kerken. „Je zou de kerkelijke kaart op Urk kunnen verdelen in drie taartpunten. Een derde van de Urker kerken behoort tot de Protestantse Kerk in Nederland, een derde is christelijk gereformeerd en een derde oud gereformeerd, waarbij ik in die laatste groep ook de (oud) gereformeerde gemeenten (in Nederland) meereken. Na de Tweede Wereldoorloog zijn er binnen die hoofdstromen enkele vertakkingen bijgekomen.”
Vrijzinnigheid is er volgens Vlot in de Urker kerken niet te bespeuren. „De kerken zijn traditioneel en houden vast aan bijbehorende principes. Dat zie je bijvoorbeeld in de liturgie en in de keuze om vrouwen niet toe te laten in de ambten.”
