Urker kerken zijn gezichts- en cultuurbepalend
Wie door Urk loopt, kan niet om de kerken heen. De kerken zijn er niet alleen gezichtsbepalend, maar oefenen ook invloed uit op de Urker cultuur. Dat blijkt tijdens een thema-avond in Urk over ”Verleden, heden en toekomst van de Urker kerken.”
Het is druk in de bibliotheek van Urk, deze donderdagavond. Niet met boekenwurmen, maar met Urkers die geïnteresseerd zijn in de Urker kerkcultuur. Zo’n zeventig mensen zijn op de thema-avond van de Urker cultuurvereniging SCAB-Skoel afgekomen.
Rien Bogerd is de eerste spreker van de avond. Hij schreef een ”Urker kroniek over de kerkgeschiedenis”. „Urk telt 28 kerkgebouwen en 23 kerkelijke denominaties”, vertelt Bogerd. „Oorspronkelijk was Urk rooms-katholiek. Het was een arm en geïsoleerd eiland.” In de 17e eeuw was de streng rooms-katholieke Johan van de Werve heer van Urk. Het was zijn doel om Urk rooms-katholiek te houden. „Door de Staten-Generaal werd Van de Werve op het matje geroepen. Ze gaven de opdracht om een predikant naar Urk te sturen. Dat gebeurde. De predikant moest tussen alle rooms-katholieken de ”nieuwe leer” brengen. Dat viel niet mee”, aldus Bogerd. Het duurde enkele generaties voordat heel Urk naar de reformatie was overgegaan. „Uiteindelijk werden veel Urkers protestants. Dat is typisch Urks: met een grote groep een overstap maken.”
Tussen de lezingen door treedt het Urker mannenkoor Eneas op.
Saamhorigheid
Dan is het woord aan twee predikanten. Klaas van der Sloot, predikant van de gereformeerde kerk in Nijkerk en Rien van den Berg (Gereformeerde Kerken vrijgemaakt) groeiden op in Urk. „Wat valt jullie op aan de Urker kerkcultuur”, vraagt Cornelis Vlot, de gastheer van de avond, aan de beide mannen. Van den Berg: „Een Urker lééft met God. Niet alleen op zondag, maar ook doordeweeks.” „De Urker kerkcultuur verschilt niet zoveel van de alledaagse cultuur op Urk”, vult Van der Sloot aan. „Saamhorigheid speelt hier altijd een grote rol. Men is er voor elkaar als de nood aan de man is. Op Urk lijkt er weinig eenzaamheid voor te komen.”
Na de pauze legt godsdienstsocioloog Anneke Pons uit waarom Urk tot de Biblebelt wordt gerekend. „Urk wordt gezien als het boegbeeld van de Biblebelt, maar waar ligt dat aan? Om te bepalen of een bepaalde plaats tot de Biblebelt behoort, wordt er gekeken naar een aantal aspecten, zoals de religieuze opvattingen en -praktijken, traditionele waardepatronen en het percentage SGP-stemmers in een bepaalde plaats. Urk is dan duidelijk te rekenen tot de Biblebelt.”
Refomillenials
Volgens de godsdienstsocioloog is er iets aan het veranderen op de Biblebelt en is het goed als Urker opvoeders daar rekening mee houden. „Refomillenials, degenen die rond de eeuwwisseling in hun tienerjaren zaten, hebben behoefte aan opvoeders die open staan voor kritische vragen en oprecht zijn in hun handel en wandel.”
Dat laatste betogen ook de twee kerkelijke jeugdwerkers van Urk. Sjoerd Bakker, jongerenwerker in de gereformeerde kerk Urk (Protestantse Kerk in Nederland): „De jeugd op Urk is tegenwoordig mondiger en meer onderlegd. Er leven vragen over geloof en wetenschap bij hen. In de gesprekken met hen moet daar rekening mee gehouden worden.”
Jan Post, jongerenwerker in de christelijke gereformeerde Maranathagemeente: „Als Urkers houden we graag vast wat we hebben, maar we moeten niet vasthouden óm het vasthouden. Dan hebben we uiteindelijk een lege huls in handen. In de gesprekken met jongeren vraag ik altijd: „Waarom geloof je eigenlijk?” Vaak krijg ik dan het antwoord: „Omdat ik zo ben opgevoed.” Dat is heel mooi, maar het geloof moet van binnenuit beleefd worden.”
„Wat is de toekomst van de Urker kerken”, vraagt Vlot. Bakker: „De kerk is niet van Urk, maar van God.”
