Na wekenlange aarzeling is Duitsland door de bocht. Bondskanselier Olaf Scholz levert één compagnie van veertien Leopards 2A6’s –met training en munitie– en geeft bondgenoten toestemming de moderne gevechtstanks naar Oekraïne te sturen.

Duitsland en zijn Europese partners zijn samen van plan via een internationale tankalliantie „snel” twee Leopard 2-bataljons naar Oekraïne te sturen, verklaarde Scholz woensdag in Berlijn. Die uitspraak suggereert ruim tachtig tanks; een Duits bataljon telt doorgaans 44 tanks.

Polen heeft al veertien Leopards toegezegd, het VK veertien Challenger 2-tanks. De VS sturen mogelijk dertig Abrams-gevechtstanks. Minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Kuleba van Oekraïne roept bondgenoten „zo veel als mogelijk is” te sturen.

Verschillende Europese landen sluiten zich mogelijk aan bij de tankcoalitie, ook al zijn de aantallen nog niet bevestigd: Finland (14), Noorwegen (8), Spanje (20-53), Portugal (4) en Denemarken (6). Nederland overweegt Leopards (18) in Duitsland te kopen en te verschepen naar Oekraïne.

Draai Duitsland

De draai van Duitsland betekent een doorbraak. Pakweg vijftig bevriende landen slaagden er vrijdag op een speciale wapendonorconferentie in Ramstein niet in overeenstemming te bereiken over tanks voor Oekraïne. Duitsland lag dwars, Polen reageerde opstandig. Met de omslag van Berlijn sluit de NAVO de gelederen weer.

Vooral de omvang van de tankdeal is een grote stap. Een westerse coalitie van twaalf landen stuurt naar verwachting zo’n honderd gevechtstanks. In eerste instantie, want nieuwe leveringen zijn niet uitgesloten.

Verder krijgt de weifelachtige Scholz toch zijn zin door de VS toch over de streep te trekken om dertig Abrams-tanks te sturen. Scholz wil niet alleen verantwoordelijk zijn voor een eventuele escalatie. Bovendien kan ”der Kanzler” hiermee zijn omkeer beter verkopen aan de Duitse kiezer.

Toch krijgt Kiev niet de 300 tanks die het vorige maand vroeg. Defensiespecialisten van het Internationaal Instituut voor Strategische Studies (IISS) zeggen echter dat honderd stuks vooralsnog genoeg zijn voor een Oekraïens offensief. Kiev ontvangt nog wel negentig Tsjechische T-72-tanks, opgekalefaterd met geld uit de VS en Nederland.

Heroveren

Het sturen van moderne gevechtstanks is in zekere zin een escalatie. Oekraïne krijgt hiermee voor het eerst de beschikking over zware, moderne tanks.

Niet voor niets schreeuwt Rusland moord en brand en dreigt het met een „wereldwijde catastrofe”. De levering van de tanks is voor Moskou een rode lijn. Alle Amerikaanse Abrams-gevechtstanks voor Oekraïne zullen „verbranden”, verklaarde Kremlinwoordvoerder Dimiti Peskov, die de verwachte levering afdeed als dure dwaasheid.

De escalatie is tegelijkertijd relatief. Polen en Tsjechië hebben al eerder tanks gestuurd. Bovendien is de Himarsraketartillerie verwoestender dan de Leopard. Ook de Himars vormden voor Moskou een rode lijn. Toch is de instroom aan het front geruisloos verlopen.

Met het doneren van tanks komt voor het Westen het eind in zicht van de mogelijkheden om zware wapensystemen te leveren. Boven de Leopard en Abrams bevindt zich ongeveer niets meer.

Hooguit nog F-16-jachtvliegtuigen en Atacms-raketten met een bereik van 300 kilometer. Nederland overweegt Oekraïne F-16’s aan te bieden, de VS staan niet onwelwillend tegenover het leveren van jachtvliegtuigen. Bondskanselier Scholz sluit het sturen van jachtvliegtuigen en grondtroepen uit.

Koffiedik kijken

Leopard- en Abrams-tanks kunnen het verschil maken in de oorlog. Oekraïne is met de krachtige gevechtstanks in staat de zwaar versterkte Russische verdediging langs het front te doorbreken en grondgebied te heroveren.

Het blijft koffiedik kijken hoe en waar Oekraïne de tanks straks inzet. De regio Loehansk in het oosten ligt voor de hand. Oekraïne dringt de Russen bij Kreminna en Svatove al weken sterk in de verdediging.

De westerse tanks kunnen de felbegeerde doorbraak opleveren. Daarmee kan Kiev –met steun van raketartillerie en pantserinfanterie– verder oprukken naar de Donbas. Een bijkomend voordeel is dat de Russen hun strijd om Bachmoet –deels– moeten verleggen naar Kreminna.

Opmars Krim

Het is echter ook niet uitgesloten dat Kiev met de zware tanks een offensief start richting Zaporizja in het zuiden van Oekraïne. Met een geslaagde opmars kan Kiev het Russische leger in het zuiden in tweeën splitsen. Een grote Oekraïense doorbraak in Zaporizja zou de levensvatbaarheid van de zogenoemde landbrug naar de Krim ernstig op de proef stellen, meldde het Britse ministerie van Defensie onlangs.

Uiteindelijk, op langere termijn, zou zelfs de Krim in zicht kunnen komen. Op het schiereiland, in 2014 door Moskou geannexeerd, bevinden zich pakweg 70.000 Russische troepen.

Drie hoge Amerikaanse functionarissen hebben afgelopen dagen overleg gevoerd met president Zelenski en zijn legertop. Naar verluidt dringen de Amerikanen erop aan de aandacht te verleggen van de meedogenloze slag om Bachmoet naar een offensief in het zuiden.

De VS lijken daarbij steeds minder afwijzend te staan tegenover een Oekraïense aanval op de Krim, meldt de Amerikaanse nieuwszender CNN. De angst voor een Russische reactie, mogelijk met kernwapens, zou in Washington naar de achtergrond zijn verdwenen.

Zware opgave

Rusland staat voor een zware opgave. Hoe te reageren op oprukkende westerse tanks? De kans bestaat dat Moskou een gepland grootschalig lenteoffensief –met mogelijk 200.000 manschappen– versneld uitvoert, vóórdat de tanks aan het front verschijnen. Ook al kost gaat dat ten koste van veel mensenlevens en effectiviteit.

Het Kremlin toont bereid te zijn grote hoeveelheden militairen op te offeren voor marginale winst. Het verstrekken van gevechtstanks moet Oekraïne in staat stellen de Russen terug te dringen en gebied te heroveren. Doel is om Kiev een sterkere positie te geven in eventuele onderhandelingen met de Russen.

Niet dat Oekraïne én Rusland op dit moment open staan voor gesprekken, maar de oorlog moet toch op enig moment worden beëindigd aan de onderhandelingstafel. Voordat het zover is wacht nog een zware, mogelijk jarenlange strijd.