Drie op de vier Nederlanders denkt dat meningsverschillen over maatschappelijke kwesties steeds groter worden, blijkt uit onderzoek dat het Sociaal Cultureel Planbureau donderdag publiceert. Mensen geloven dat de samenleving op deze manier niet vooruit komt. Opvallend is dat mensen in hun eigen kring deze polarisatie veel minder voelen. „In werkelijkheid blijken mensen het veel vaker met elkaar eens dan zij denken”, zegt Emily Miltenburg, projectleider van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven van het SCP. „Dat grote groepen in de samenleving lijnrecht tegenover elkaar staan is meer een gevoel dan een feit”, legt Miltenburg uit.

Dat gevoel komt onder andere voort uit het voorbeeld dat de Tweede Kamer stelt, blijkt uit de gesprekken die het team van Miltenburg voerde. Veel mensen zien een verharding van het debat. De denigrerende toon wordt genoemd die politici naar elkaar toe bezigen, het gebrek aan respect voor collega-politici en het elkaar niet laten uitpraten. Deze extremen zijn door te trekken naar de media, zeggen de deelnemers aan het onderzoek. Zij ervaren veel onderwerpen in het nieuws als negatief, en zeggen een vertekend beeld van de werkelijkheid te krijgen als altijd de meest extreme meningen tegenover elkaar gezet worden in een programma of nieuwsbericht.

„Er is bij de mensen die wij spraken behoefte aan het geluid van de grote groep mensen die niet een hele sterke mening heeft”, zegt Miltenburg. Deelnemers zeggen soms niet meer de vrijheid te voelen ergens even niks van te vinden.

Niet alleen de media en politici zouden iets kunnen doen aan de zorgen die Nederlanders hebben over polarisatie. „We proberen in het rapport ook de mensen in Nederland een spiegel voor te houden. Een discussie op het scherpst van de snede helpt een maatschappij soms vooruit. Het zou daarbij wel helpen als discussies weer inhoudelijk worden, en niet langer op de persoon. En dan is het belangrijk dat mensen ook naar de meest felle geluiden proberen te luisteren en de maatschappijkritiek die daarachter ligt.”

Politiek

De ruwe omgangsvormen in Den Haag dragen niet bij aan vertrouwen in de politiek. Slechts vijftig procent van de Nederlanders heeft vertrouwen in de regering, blijkt uit hetzelfde onderzoek van SCP. Mensen geloven niet dat de regering in staat is problemen rondom de woningbouw, energie, de gasboringen in Groningen of de toeslagen affaire adequaat op te lossen. „Vertrouwen in de politiek gaat altijd in golfbewegingen”, zegt Miltenburg. „Hoewel het vertrouwen nu laag is, is het niet volledig door het ijs gezakt. Als je een constante lijn zou zien, zou dat eerder staan voor desinteresse vanuit de Nederlandse bevolking. Dat mensen betrokken zijn bij de politiek is in die zin positief. De golfbewegingen in dit vertrouwen zijn ook een goede graadmeter voor politici, om te weten of zij goed bezig zijn. Het kan als een spiegel werken voor de regering.”