Wat is erger: op jonge leeftijd traumatische dingen meemaken, of als oudere? Die onmogelijke vraag speelde door mijn hoofd nadat ik in Noord-Irak een vluchtelingenkamp voor jezidi’s had bezocht. Waar meer dan 2000 mannen, vrouwen, jongeren en kinderen in tenten leven zonder dat ze zicht hebben op terugkeer naar hun geboortegrond in Sinjar.
De herinnering aan de tijd dat ze door terroristen van Islamitische Staat (IS) werden opgejaagd, is nog vers. Zo lang geleden is het allemaal niet, hooguit zeven, acht jaar. De nasleep ervaren jezidi’s tot op heden. Beelden van toen die ongevraagd opduiken, geluiden die zich opdringen. Mannen en vrouwen in doodsangst. Gekrijs van kinderen: waar is moeder, waar vader?
Wat zoiets met een mens doet? Ik zag er iets van toen deze vrouw me aankeek. Niet even, maar voortdurend. Nasaf heet ze en ze is 73. Ik was tegenover haar gaan zitten met pen en papier in de aanslag om haar verhaal te noteren. Maar die blik wás haar verhaal. „Moeder is zwaar getraumatiseerd”, laat zoon Hoseh weten. „IS-terroristen drongen haar huis binnen en ontvoerden een van haar zoons terwijl zij daar bij was.” Hoseh vertelt hoe zijn broer werd afgevoerd. „Even later belde hij. „Ik kan elk moment worden geëxecuteerd.” Daarna is niets meer van hem vernomen. Sinds die tijd zwijgt moeder Nasaf. Hoseh zegt dat ze vaak nachten wakker ligt en soms paniekaanvallen krijgt. „Verschrikkelijke momenten zijn dat, waarbij ze zichzelf verwondt.” Wat die onrust betekent voor het gezin –in de tent wonen Hoseh, zijn vrouw en hun vijf kinderen– laat zich raden.
Wat me toen raakte was de eenzaamheid van mensen als Nasaf. Heb je zoveel meegemaakt en dan word je door iedereen vergeten of genegeerd. Assyrische christenen waren me voor in het signaleren van deze absurde situatie. En ze doen waartoe ze zich geroepen weten: daar zijn. Zoekend naar mogelijkheden tot herstel. Mooi was het om daarvan getuige te zijn. Nog mooier wordt het als we hen een handje helpen.
