Eigenlijk hadden deze documenten al vijf jaar geleden openbaar moeten worden. Het Amerikaanse Congres bepaalde in 1992 dat de 5 miljoen pagina’s die op dat moment nog geheim waren uiterlijk 25 jaar later, dus in oktober 2017, vrijgegeven moesten worden, tenzij er zwaarwegende argumenten waren om dat niet te doen. Het Witte Huis meldde vorige week dat met de nieuwste publicatieronde 97 procent van alle documenten openbaar is. Het laatste deel zal in mei volgend jaar voor het publiek beschikbaar komen.

President Joe Biden heeft zich tot voor kort verzet tegen het publiek maken van de 13.000 stukken. Hij werd daarbij gesteund door de CIA en de FBI, die bang zijn dat door de publicatie van de documenten opsporingsmethoden bekend raken.

Die afwijzende houding voedt de vele complottheorieën rond de moord. Wilden deze diensten van Kennedy af? Vonden ze hem te soft tegen het communisme? Gebruikten ze Lee Harvey Oswald, de moordenaar, om Kennedy te liquideren?

President Kennedy werd op 22 november 1963 op 46-jarige leeftijd doodgeschoten tijdens een rijtoer door de Texaanse stad Dallas. Een onderzoek onder leiding van opperrechter Earl Warren concludeerde dat Lee Harvey Oswald, een voormalige marinier en communistische activist, die in de
Sovjet-Unie had gewoond, alleen handelde. Maar dat onderzoek is in later jaren op grote schaal bekritiseerd door academici en historici in binnen- en buitenland.

Overtuigend bewijs

Oswald zelf werd twee dagen na de dood van Kennedy doodgeschoten in de kelder van het politiehoofdkwartier van Dallas door nachtclubeigenaar Jack Ruby. Dat wakkerde de complottheorieën aan over de vraag of hij alleen verantwoordelijk was voor de moord op Kennedy.

Niemand heeft echter tot nu toe overtuigend bewijs geleverd dat Oswald met iemand anders samenwerkte. De stukken die eind vorige week openbaar werden, doen dat ook niet.

Een andere vraag is: wat wisten de veiligheidsdiensten van Oswald? Een deel van de papieren die vorige week openbaar werden, gaat over hetgeen bij de CIA bekend was. Uit de stukken blijkt dat de CIA wist van een bezoek dat Oswald weken voor de aanslag aan de Cubaanse ambassade in Mexico had gebracht. Maar de dienst zag pas na de moord het mogelijk belang van dat bezoek in.

In een nu vrijgegeven verslag van het CIA-kantoor in Mexico wordt onthuld dat men op de hoogte was van een telefoongesprek tussen de ambassade en Oswald. Dat kwam doordat medewerkers van de Mexicaanse president de CIA hadden geholpen afluisterapparatuur in de diplomatieke missie aan te brengen. „Dit is hoogst geheim en niet bekend bij de Mexicaanse veiligheidsdiensten”, merkt de rapporteur op.

Niet tevreden

Hoewel het pakket dat eind vorige week vrijkwam het grootste is sinds 2018, zijn kritische onderzoekers nog niet tevreden. Rex Bradford, van de stichting Mary Ferrell die rechtszaken voert om alle documenten openbaar te krijgen, noemt het een dode mus.

„De hoeveelheid documenten lijkt misschien imposant, maar uit een snelle steekproef blijkt dat er vaak nog steeds dezelfde stukken zijn weggelakt als eerst”, klaagt hij. Zo ontbreekt er nog steeds een kritisch rapport over de CIA na de mislukte Amerikaanse aanval op Cuba. „Dat belangrijke document toont wat Kennedy dacht na de Varkensbaai-invasie. Ongelofelijk dat dit nog niet is vrijgegeven.”

Ook zijn er nog steeds enkele duizenden documenten deels of geheel geheim. De Amerikaanse inlichtingendiensten hebben bezwaar tegen openbaarmaking. Dat kan zijn uit het oogpunt van nationale veiligheid, om bronnen of werkwijzen te beschermen, of om relaties met het buitenland niet te schaden. Critici vrezen dat de diensten ook onwelgevallige informatie in de doofpot willen houden.