Noodhulp Myanmar na aardbeving snel opgestart, maar belemmerd door nieuwjaarsfeest
„Mensen slapen uit angst buiten onder muskietennetten.” Kees-Jan Hooglander coördineert de noodhulp van ZOA in Myanmar. Het land ligt nu stil vanwege het nieuwjaarsfeest.
Daags na de aardbeving die Myanmar, een land in Zuidoost-Azië, op 28 maart trof, was de christelijke noodhulporganisatie ZOA al in de gelegenheid om noodhulp op te starten. „Heel bijzonder dat ik er meteen heen kon om het lokale team te ondersteunen”, zegt coördinator Kees-Jan Hooglander, die maandag uit het land terugkeerde.
De overheid van Myanmar verstrekte na de aardbeving namelijk geen visa meer, maar Hooglander had er toch een. „Ik zou die dagen in Myanmar zijn om een training aan ZOA-collega’s te geven over de voorbereiding op een ramp.”
De training gaf Hooglander uiteindelijk niet, maar door zijn aanwezigheid kon de noodhulp snel opgestart worden. „Dat ging volgens het boekje, binnen twee dagen stonden alle neuzen dezelfde kant op.” Het team van ZOA werkt al langere tijd in Myanmar, waardoor er contacten waren met lokale partners en er snel geschakeld kon worden.
„Haast was ook geboden”, zegt Hooglander. „In Myanmar begon maandag het nieuwjaarsfeest, een soort carnaval, waardoor het hele land tien dagen plat ligt. Het is onvoorstelbaar, maar het zit zo diep in de cultuur dat ook in het aardbevingsgebied alle overheidsgebouwen en winkels gesloten worden. Dat belemmert de noodhulp.”
Ook de politieke situatie in het land werkt niet mee. Hooglander: „Myanmar is al jaren in oorlog en delen van het land worden niet gecontroleerd door de overheid maar door rebellengroepen. Het hele land is eigenlijk in gevecht, waardoor het verlenen van noodhulp lastig is.”
De overheid wil niet dat buitenlandse organisaties als ZOA erg zichtbaar zijn in het gebied, geeft Hooglander aan. „Geen logo’s en geen blanke buitenlanders op straat.” Hij coördineerde de noodhulp met name vanuit een hotel, terwijl de lokale teams in de stad bezig waren met de uitvoering ervan. „Daardoor heb ik minder mensen gesproken dan normaal. Ook kon ik niet zo makkelijk foto’s maken om in Nederland te vertellen wat ZOA in Myanmar doet, terwijl dat wel belangrijk is om aan onze donateurs te laten zien wat we doen.”
In Mandalay, het epicentrum van de aardbeving, sprak Hooglander wel wat mensen. „Myint Thu vertelde me dat de aardbeving plaatsvond tijdens het vrijdagmiddaggebed. De meeste mannen waren dus in de moskee. Om de hoek stonden drie flats van zeven verdiepingen, die zijn ingestort. Myint Thu is zijn vrouw en twee kinderen verloren. Dat zijn schrijnende verhalen.”
Muskietennetten
De precieze aantallen van slachtoffers zijn door de moeizame verhouding met de overheid niet te achterhalen, aldus Hooglander. „De regering geeft geen geverifieerde aantallen vrij. Maar voor zover nu bekend zijn er in ieder geval meer dan 4300 mensen overleden. Ergens valt dat nog mee, er waren schattingen van tussen de tienduizend en honderdduizend.”
Het verbaasde de coördinator dat het land relatief snel begon met opruimwerkzaamheden. „In Afrika gaat dat bijvoorbeeld vaak langzamer. Het is ook wel nodig, want bij veel flats is de onderste laag eronderuit geslagen, waardoor de bovenste verdiepingen schuin op het puin staan. De soms heftige naschokken kunnen ervoor zorgen dat die alsnog omvallen. Alle scheefstaande gebouwen moeten daarom zo snel mogelijk worden afgebroken en opgeruimd.”
Naast de puinhopen trof Hooglander ook een getraumatiseerde en angstige bevolking aan. „Veel mensen slapen buiten onder muskietennetten, ook als hun huis niet is ingestort. Ze durven niet meer onder een dak te slapen voordat er een technische inspectie is geweest. Nu is het buiten slapen nog te doen, omdat het ‘s nachts nog 29 graden is. Maar de regens komen eraan, dan moet er toch onderdak voor hen zijn.”
De noodhulp van ZOA richt zich vooral op de basisbehoeften. „We zetten in op het leveren van energiebiscuits, onderdak, water en waterfilters. Ook delen we contant geld uit.”
Cash for work
„Het geven van noodhulp is heel duur”, zegt Hooglander. „Daarom hanteren we ook zo snel mogelijk de methode van cash for work. Mensen verdienen het geld dat we uitdelen door te helpen met puinruimen. Op die manier proberen we op termijn over te schakelen naar andere methoden dan gratis uitgifte van voedsel en goederen.”
Het werk van ZOA is afhankelijk van giften. Hoe zeker is het dat donaties vanuit Nederland op de juiste plek terechtkomen? „In het geval van ZOA is er een directe lijn tussen Nederland en Myanmar”, geeft Hooglander aan. „De regering zit daar niet tussen. Ik durf er mijn hand daarom wel voor in het vuur te steken dat het op de goede plek terechtkomt. Maar als het geld via de overheid gekanaliseerd wordt, is dat maar de vraag.”
Het zal nog lang duren voor het land in oude staat hersteld is, zegt hij. „Een van de twee bruggen naar Mandalay is bijvoorbeeld ingestort, waardoor de hele infrastructuur ontregeld is. Het opruimen en herstellen van zowel de materiële als de emotionele schade gaat maanden duren.”
