„Al zouden ze alleen maar het Oude Testament anders, beter gaan lezen”, verzucht ds. Uitslag, predikant van de christelijke gereformeerde kerk (Eben-Haëzer) te Urk. „Er liggen zo veel verwijzingen in naar Christus, Die gekomen is.”

Verschillende blauw-witte vlaggen met Davidsster wapperen bij huizen in Urk. Bij de pastorie van ds. Uitslag hangt geen Israëlische vlag. Maar boven zijn bureau prijken wel twee kaarten van het land van de Bijbel. In de werkkamer van ds. Uitslag is ook Wim de Kloe aangeschoven om uit te leggen wat het Steunfonds Israël deed en doet.

Liefde voor Israël verbindt christenen in de gereformeerde gezindte, vertellen de voormannen van het Steunfonds. Het interkerkelijke fonds wil er juist zijn voor kerkverbanden die geen eigen deputaatschap of organisatie voor Israël hebben, zoals de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. „We zijn een overkoepelend orgaan voor de rechterflank van de gereformeerde gezindte.”

Hoe is het Steunfonds Israël begonnen?

De Kloe: „Aanleiding was dat de Messiasbelijdende gemeente van ds. David Zadok in Gedera een kerkgebouw nodig had. Het deputaatschap voor Israël van de Gereformeerde Gemeenten wilde die gemeente wel geestelijk ondersteunen. Maar de zorg voor een kerkgebouw besteedde het deputaatschap liever uit aan een fonds. Zo zijn we in 1999 begonnen. Toen het kerkgebouw er stond, is de doelstelling van het fonds verbreed.”

De naam van het Steunfonds is voluit Steunfonds Israël Isaac da Costa. Het fonds refereert graag aan deze bekende Messiasbelijdende Jood. Da Costa (1798-1860) was predikant in Amsterdam. Hij spande zich in om zijn volksgenoten te bewegen tot geloof in Jezus als de Messias.

Hoe zijn jullie betrokken geraakt bij het werk?

Ds. Uitslag: „Sinds 2018 ben ik bestuursvoorzitter. Ik ben vaak in Israël geweest en ben bevriend met ds. Maarten Dekker, die predikant was in Nazareth. Eerst ging ik vooral graag naar het land, omdat het me zo veel leerde over wat er is geschied in de Schrift. De voetstappen van de Heere Jezus staan daar. Wil je de Bijbel begrijpen, dan moet je een keer bij het Meer van Galilea zijn geweest en daar eens een storm hebben zien opsteken.

Maar in de loop van de jaren verschoof mijn aandacht van het land Israël naar de mensen die er wonen. Er liggen rijke beloften voor Israël. Puriteinen, oudvaders, ze getuigen allemaal dat er een opleving zal komen onder dat volk vóór Jezus’ wederkomst.”

De Kloe: „Ik ben nog maar pas aangetreden, ben sinds oktober 2024 directeur. Ik was bijna drie jaar directeur van de zending van de Hersteld Hervormde Kerk. Vorig jaar stopte ik daarmee in verband met mijn pensioen. Toen viel mijn oog op de vacature van het Steunfonds Israël. Dit werk ligt in het verlengde van de zending. Ik heb al van jongs af aan veel liefde voor het land en het volk van Israël. Het volk van de Joden was en is Gods volk, en als je Gods volk aanraakt, raak je Zijn oogappel aan.”

Vijfentwintig jaar geleden zijn er meer stichtingen opgericht voor Israël. Was er toen een soort Israëlherleving in de gereformeerde gezindte?

Ds. Uitslag: „Ik denk dat dat breder ligt dan die periode zo rond het jaar 2000. Reformatorisch Nederland is zich eind vorige eeuw meer bewust geworden van het feit dat wij het Evangelie hebben ontvangen van de Joden. En dat de Zaligmaker Zelf ook een Jood is.”

De Kloe: „Ds. P. den Butter heeft in die bewustwording een belangrijke rol gespeeld. Zijn boek ”Volk tussen eeuwigheid en eenzaamheid” heeft een verandering op gang gebracht.”

Wat onderscheidt het Steunfonds van die andere stichtingen?

Ds. Uitslag: „We proberen ons te onderscheiden door ons te richten op het overdragen van de gereformeerde leer aan de jonge generatie. We dragen bij aan het onderwijs op de Makor HaTikvah-school in Jeruzalem, de enige school voor Messiasbelijdende Joodse kinderen.

Ook steunen we een samenwerkingsverband van predikanten. We zijn blij dat de voorgangers van Messiasbelijdende gemeenten elkaar opzoeken. Er is weinig onderlinge eenheid. Eigenlijk staan al die gemeenten op zichzelf. Ze kennen geen geordend kerkelijk leven zoals wij dat gewend zijn. Dat maakt ze kwetsbaar voor ontsporingen. We dragen bij aan de jaarlijkse predikantenconferentie. Het is mooi om te zien wat die onderlinge ontmoeting met de mensen daar doet.”

Nieuws in beeld

Steunfonds Israël werkt aan christelijke onderwijsmethoden voor leerlingen van de Makor HaTikvahschool in Jeruzalem. beeld Wim de Kloe

Een klas met leerlingen in de Makor Hatikvaschool. beeld Richard Donk

Directeur Yoel Russu van Makor HaTikvah. beeld Richard Donk

Dat vraagt vertrouwen van de kant van het Steunfonds.

Ds. Uitslag: „Ja. Maar wij zien ook dat de predikanten in Israël mans genoeg zijn. Wij hoeven hun niet vanuit het Westen te vertellen hoe ze hun werk moeten doen. David Zadok en Maarten Dekker zijn mannen met ervaring en een goede naam en ook in andere predikanten die die conferenties bijwonen, hebben we vertrouwen. Het is belangrijk dat hun werk door de kerkenraden daar gedragen wordt.

Wij kunnen en willen niet van bovenaf bijsturen. Wel proberen we, door te zorgen voor goede vertalingen van Nederlandse boeken, zaadjes aan te dragen voor een gereformeerde theologie daar. Want de nadruk op de overdracht van de leer is er in Israël weinig. Een catechismusdienst in de middag zoals wij die kennen, hebben ze daar niet.

Inmiddels is een groepje predikanten uit een samenwerkingsverband van voorgangers bezig met het maken van een geloofsbelijdenis. Je kunt het vergelijken met de Nederlandse Geloofsbelijdenis, maar dan voor Israël. We zijn er blij mee dat er vanuit Israël zelf gewerkt wordt aan een meer structurele overdracht van de calvinistische leer. Zending is niet onze kerkvorm opleggen.”

Onlangs bleek dat er op dit moment meer Joden naar Nederland emigreren dan dat Joden uit Nederland naar Israël trekken. Dat veel Joden ”alia maakten” werd lang gezien als een teken dat een geestelijke bloeitijd voor Israël aanstaande was…

De Kloe: „Ik denk dat dat een lichte en tijdelijke ombuiging is van de trend dat veel Joden begeren om weer in Israël te wonen. Het zal te maken hebben met de oorlog die nu gaande is.”

Ds. Uitslag: „Laat er een tijdje 200 naar Israël komen en 300 weer uit het land vertrekken. Maar dat het volk Israël in 1948 een eigen land kreeg, dat het na zo veel jaar van verstrooiing een gezamenlijke taal, een volkslied, een leger heeft – dat zijn allemaal tekenen dat God Zijn beloften voor dit volk gaat vervullen. De belofte uit Ezechiël, dat er Joden zullen komen uit het noorden, oosten, zuiden en westen, wordt vervuld. En als ze zijn teruggekeerd, dan gaat de Heere Zijn adem erin blazen.”

Zien jullie al voortekenen van de vervulling van die beloften?

Ds. Uitslag: „Het aantal Messiasbelijdende Joden is klein, al neemt het wel toe. Vroeger kenden alle Messiasbelijdende Joden in Israël elkaar. Dat is tegenwoordig anders. Op veel meer plaatsen zijn er kleine gemeenten ontstaan. Ze kennen elkaar niet allemaal meer. Dat laat wel zien dat de gemeenschap van Messiasbelijdende Joden groeit. En ze zijn meer verspreid door het hele land.

Bij de overheid leefden er lang negatieve sentimenten tegenover Messiasbelijdende Joden. Toen het gebouw van de gemeente van ds. Zadok in Gedera gebouwd werd, lag dat politiek gevoelig. Maar we zien sinds het begin van de oorlog op 7 oktober 2023  meer openheid ontstaan.

Toch blijft het lastig om Joden te bereiken met het Evangelie. Ik koop mijn pakken in Mea Shearim, een Joods-orthodoxe wijk in Jeruzalem waar veel Joden uit Oost-Europa zich gevestigd hebben. Ik probeer dan even een praatje aan te knopen. Dat gaat goed, totdat ik het Evangelie met hen wil delen. Dan hebben ze ineens geen tijd meer.”

De Kloe: „We koesteren hoop, maar blijven ook realistisch. We zijn blij met alle kleine tekenen. We zien mensen niet met groepen tegelijk tot bekering komen. Maar bij projecten voor verslaafden en bij de verkoop van tweedehandskleding ontstaan mooie contacten en komen mensen tot geloof in de gekomen Messias.”

Wat gaan Joodse christenen in Israël de komende tijd merken van het werk van het Steunfonds?

De Kloe: „We ondersteunen de school Makor HaTikvah in Jeruzalem. Dat is een christelijke school, die sinds 1991 bestaat. Zo’n 140 kinderen bezoeken de school. In het curriculum is nu ook kerkgeschiedenis opgenomen. Een boek over ”De Christenreis” van John Bunyan en Nederlandse methoden zoals ”Namen en feiten” vertalen we naar het Hebreeuws. We doen dat in samenwerking met het deputaatschap voor Israël van de Gereformeerde Gemeenten.

Het is mooi om te zien wat de onderlinge ontmoeting op de school in Jeruzalem met de kinderen doet. Ze voelen zich op andere plekken vaak niet thuis, maar bij Makor HaTikvah worden ze begrepen en gesteund. Het Steunfonds gebruikt het onderwijs daar om het christelijk geloof in Israël van onderaf op te bouwen.”