Bijna uitgelaten danste Elon Musk eind vorige week over het podium met een kettingzaag in zijn hand. Het was een cadeau dat de Argentijnse president Javier Milei hem gaf tijdens de Conservative Political Action Conference, de jaarlijkse internationale vergadering van conservatieven. Musk kreeg het stuk gereedschap uit bewondering voor en ter aanmoediging van zijn „grootscheepse reorganisatie” van het Amerikaanse federale ambtenarenapparaat.

Inmiddels zijn door het toedoen van Musk 20.000 ambtenaren ontslagen. En dat is volgens hem nog maar het begin. Tien dagen geleden stuurde hij alle federale medewerkers een mailtje dat ze voor het eind van de week hem een antwoord moesten sturen waarin ze in maximaal vijf punten moesten aangeven wat ze in de achterliggende week hadden gepresteerd. Een aantal deed dat, anderen niet. Daarop maakte Musk bekend dat de weigeraars een tweede kans kregen. Uiterlijk maandagavond 23.59 uur wilde hij antwoord hebben. „Wie blijft weigeren, staat op straat,” voegde hij er dreigend aan toe.

Hypotheken

Dat deze aanpak op veel weerstand van de Democraten en de vakbonden stuit, laat zich raden. Maar ook binnen de Republikeinse gelederen is er verzet, terwijl ze wel met Trump en Musk eens zijn dat de federale overheid fors moet afslanken. Republikeins senaatsleider John Thune drong er dinsdag bij Musk op aan de ambtenaren met respect te behandelen. Zijn partijgenoot, senator John Curtis, zei zondag bij CBS News: „Als ik één ding tegen Elon Musk kan zeggen, is het: „Doe hier alsjeblieft een dosis medeleven bij.” Dit zijn echte mensen. Dit zijn echte levens. Dit zijn hypotheken.”

Inmiddels hebben de ministeries van Defensie en van Buitenlandse Zaken alsook de leiding van de FBI hun medewerkers laten weten dat ze aan niemand buiten de eigen organisatie verantwoording over hun werkzaamheden behoeven af te leggen. Dat is opmerkelijk, want deze overheidsdiensten worden geleid door mensen die door Trump zijn benoemd en die hem steunen.

Genialiteit

Maar kennelijk dulden ze de inmenging van Musk niet. Medewerkers van het ministerie van Gezondheid kregen de waarschuwing dat ze het zeker niet over specifieke medicijnen of contracten moesten hebben tegenover Musk. „Ga ervan uit dat je mail wordt gelezen door kwaadwillende buitenlandse organisaties”, zo staat in de instructies van het ministerie. Ook het ministerie van Justitie liet medewerkers weten dat zij niet hoefden te reageren op Musk, „gezien de gevoelige en vertrouwelijke aard van ons werk.” Daar staat tegenover dat de ambtenaren van de ministeries van Onderwijs en van Financiën te horen kregen dat de opdracht van Musk „legitiem is” en er op gereageerd moet worden.

Om de verwarring nog groter te maken stuurde het Office of Personnel Management (OPM), de organisatie die fungeert als een soort overkoepelende afdeling personeelszaken voor miljoenen Amerikaanse ambtenaren, maandag een bericht rond dat overheidsinstellingen de opdracht van Musk gewoon kunnen negeren.

En Trump? Die staat achter Musk. Maandag zei hij: „Geniaal, het versturen van de mails! We proberen erachter te komen of mensen werken, dus sturen we een brief naar mensen. (…) Als mensen niet reageren, is het heel goed mogelijk dat ze helemaal niet bestaan of dat ze niet werken.”