De 28-jarige Oekraïense heeft veel landgenoten zien sterven in de strijd tegen de Russen, onder wie haar vader en haar man, schrijft de Amerikaanse journaliste Lara Marlowe, die werkt voor de Irish Times, in een biografie over Mikitenko. Het boek heeft als titel ”Een geluk, dat ik de dood niet vrees”. De woorden zijn afkomstig uit een gedicht van de Oekraïense schrijver Vasyl Stoes.

De dichtregel hoort bij mij, tekent Marlowe op uit de mond van Mikitenko. „De dood hoort bij het leven, dus ben ik niet bang voor hem.” De Oekraïense is officier in het Oekraïense leger, een van de weinige vrouwelijke bevelhebbers.

Luitenant Mikitenko voert bevel over een groep van 25 mannen die aan het front in de Donbas met drones vechten om de infanterie te ontlasten. De drones noemen de Oekraïense soldaten simpelweg vogels of horzels. Het zijn apparaten die pakweg 500 euro kosten, maar een tank van een paar miljoen kunnen uitschakelen. Of een Russische militair.

Geen medelijden

Aanvankelijk ziet het er niet naar uit dat Mikitenko ooit naar de wapens zal grijpen. Als de pro-Russische president Janukovitsj aan het roer in Oekraïne staat is zij voorstander van geweldloos verzet. Dat verandert in 2014, als de Russische president Vladimir Poetin de Krim op Oekraïne verovert en de separatisten in de Donbas gaat steunen.

Mikitenko sluit zich als vrijwilliger aan bij het leger. Ook omdat ze de soldaat Illja heeft leren kennen en een relatie met hem krijgt. Hij wordt naar het front gestuurd, zij niet omdat dat op dat moment nog voor vrouwen is verboden. Zij verliest haar man na twee jaar huwelijk.

Mikitenko verlaat de strijdkrachten niet nadat ze haar man heeft verloren. Haar motto luidt wat de Amerikaanse president John F. Kennedy zei: „Vraag niet wat je land voor jou kan doen, maar wat jij voor je land kunt doen.” Dat is haar filosofie waar ze naar handelt als Rusland op 24 februari 2022 haar land binnenvalt.

In die dagen voelt Mikitenko dat ze moet vechten. Medelijden met omgekomen Russische soldaten kent ze niet. „Ik zie dat niet als doden, maar als verdediging. Als wij niet schieten, schieten zij op ons.” Twee lessen van haar overleden man neemt ze nog altijd ter harte: nooit zwakte tonen en beter zijn dan de mannen.

De oorlog heeft haar niet onberoerd gelaten. De dood van haar man, maar ook die van strijdmakkers raken haar. „Maar ik kan me de luxe van gevoelens of van een depressie niet permitteren. Ik ga gewoon door.” Ze noemt het zelfbescherming.

Vaak wordt haar de vraag gesteld of ze geen angst kent. Ze komt dan met een tegenvraag: „Is angst alleen iets voor vrouwen?” „Maar helaas voel ik inderdaad steeds minder. Het sterven is routine geworden.”

Dromen

President Volodymyr Zelensky en veel beslissingen van de legertop wantrouwt ze.  Ze kritiseert de NAVO, de EU en stoort zich aan de woorden van de Duitse president Frank-Walter Steinmeier, die de houding van het Westen weerspiegelt: Als de Rus op je schiet, schiet dan niet terug, want dan provoceer je hem. Ze vindt het onvoorstelbaar dat Oekraïne niet met open armen wordt ontvangen door de NAVO en de EU. „Het is vernederend te moeten bedelen om het lidmaatschap van een club die ons niet eens wil hebben.”

Ondanks de gebrekkige militaire steun van het Westen geeft Mikitenko niet op. „Omdat we al zo veel geweldige mensen hebben verloren vechten we door. We hebben eenvoudigweg niet het recht ons over te geven.”

Intussen droomt ze van een huisje in de Karpaten om fysiek en psychisch weer op krachten te komen. Daarna wil ze de politiek in, zei ze november vorig jaar in een interview met het Duitse weekblad Die Zeit. „En eraan werken dat het nooit meer zo ver komt als nu. Om het even tegen welke voorwaarden een wapenstilstand wordt gesloten.”

Mede n.a.v. How Good It Is I have No Fear of Dying, Lara Marlowe; uitg. Bloomsbury Publishing PLC; 304 pag.; 28,95 euro