Luiers en katheters. Die opmerkelijke spullen verscheept Jaap Scholten op verzoek van het leger de laatste tijd vaak naar Oekraïne. De oorzaak van de toegenomen vraag is gruwelijk. „Oekraïense militairen die krijgsgevangen zijn genomen, keren bijna allemaal incontinent terug. Ze zijn hardhandig verkracht of verminkt aan hun genitaliën. Dat is de martelwijze van de Russen. Ze ontnemen hun hun mannelijkheid.”

Als drie jaar geleden de invasie van de Russen begint, staat de Nederlander een dag later al met een busje aan de Poolse grens om Oekraïners op te halen. Al snel realiseert Scholten zich echter dat een oorlog niet gewonnen wordt door vluchtelingen te verplaatsen. Niet de symptomen moeten bestreden worden, maar de oorzaak moet aangepakt worden. „Zolang de Russen alles kapotbombarderen, heeft opbouwen totaal geen zin.”

„We moeten het leger helpen”, zegt Scholten in maart 2022 tegen zijn in Kyiv woonachtige vriend Dirck Smits van Oyen. Samen richten ze stichting Protect Ukraine op. Sindsdien vecht hij niet langer voor de vrijheid van enkele individuen, maar voor die van een heel continent. Praktische hulpmiddelen aan het leger leveren is het doel van het duo: van motorzagen en noodaggregaten tot ambulances en kogelwerende vesten.

„Het begon klein”, zegt Scholten, die een groot deel van het jaar in Hongarije woont. „Twee weken na 24 februari kreeg ik van een arts uit Kyiv een lijst met medische hulpmiddelen waar gebrek aan was. Ik zocht de spullen bij elkaar. Mensen uit mijn omgeving doneerden geld.” Inmiddels zijn er ruim zestig vrijwilligers bij de stichting betrokken. Een inzamelingsactie leverde al ruim 4 miljoen euro op.

E-bike

De stichting bevoorraadt „on demand. We geven dus alleen spullen waar de militairen zelf om vragen”, licht hij toe. Het materieel komt overal vandaan, van Amerika tot Italië. „Al de goederen die we leveren zijn NAVO-gecertificeerd”, zegt Scholten. „Natuurlijk letten we daarbij op de centen. Maar aan neppe scherfvesten heb je niks, daar gaan de kogels zo doorheen.” Levering kan snel gaan: een pick-up is binnen twee weken aan het front in Oekraïne.

Op aanraden van een bekende van Scholten die bij een inlichtingendienst werkt, richt de stichting zich op een specifiek aantal legereenheden. „Dat is het meest effectief. Je kunt nu eenmaal niet heel Oekraïne helpen. We helpen acht brigades aan spullen. Door de vaste contacten hoeven we minder gebruik te maken van schimmige tussenpersonen.”

Zes elektrische fietsen –„gewoon van de Decathlon”– vallen op in de lijst met spullen die de stichting leverde. Wat moeten ze aan het front met e-bikes? „Die gebruiken ze voor verkenningen. Drones horen en zien alles. Met een elektrische fiets kun je je geruisloos verplaatsen.” Ook in het donker komen de e-bikes goed van pas. „In tegenstelling tot een motor straalt een accu nauwelijks hitte af. Op een warmtecamera zal een Oekraïense soldaat op een elektrische fiets eruitzien als een wegvluchtend wild zwijn of een ree.”

Protect Ukraine levert niet alleen wapens, maar helpt ook met het opzetten van een bloedbank en een medische opleiding voor militairen. „Veel dingen in het Oekraïense leger werkten nog zoals in 1950. Het was nog heel Sovjetachtig”, zegt Scholten. Zo was er tijdens de opleiding nauwelijks aandacht voor medische training. „De overgrote meerderheid van de mannen die gewond raakt, bloedt dood. Door drones is het moeilijk om militairen van het slagveld te evacueren. Daarom leren wij hun nu hoe ze een tourniquet en noodverband aanleggen. Zoiets simpels kan levens redden.”

Grote misdadiger

Maar gaat het leveren van een paar e-bikes, helmen en nachtkijkers echt het verschil maken? „Kijk, wij gaan met ons kleine ngo’tje echt niet die oorlog ombuigen”, zegt Scholten nuchter. „Maar we proberen het goede voorbeeld te geven. Want als er veel van dit soort initiatieven bij komen, heeft het wel degelijk effect.” In Nederland zit het met die steun voor Oekraïne overigens wel goed, ziet Scholten. „Door MH17 beseffen veel mensen dat in het Kremlin een grote misdadiger zit. Maar in Hongarije zie ik veel steun voor Rusland.”

Valt Oekraïne, dan valt Europa, is Scholtens stellige overtuiging. „Aan Hitler gaven we ook een vinger, hij nam onze hele hand. De Russen stoppen echt niet bij Kyiv. Als we nu niets doen, vechten onze Nederlandse zonen straks aan het front.” Met het wegvallen van Amerika’s steun is Europa bovendien keihard op zichzelf aangewezen, weet de schrijver. „Nu komt het aan op de rug recht houden, een goed moreel kompas en een vechtersmentaliteit.”

Sinds het uitbreken van de oorlog reisde Scholten zelf elf keer naar Oekraïne. Echt aan het front kwam hij nooit. „Wat moet ik daar doen? Ik loop alleen maar in de weg en breng mezelf en die mannen in gevaar.” Wat hij wel zag is de wereld achter de frontlinie: vrouwen die hun mannen missen, moeders die hun zoons verloren. „Vlak na de invasie hing er in Oekraïne een soort geuzenstemming. Als klein landje boden ze weerstand tegen het tweede grootste leger ter wereld. Van dat gevoel is weinig over. Mensen zijn doodmoe. Juist daarom komt het nu op ons aan, de rest van Europa.”

Nieuws in beeld

Legervoertuigen van Protect Ukraine wachten voor een grensovergang. beeld Protect Ukraine 

Naast elektrische fietsen leverde Protect Ukraine ook elektrische motorfietsen af aan het front. beeld Protect Ukraine 

beeld Protect Ukraine 

Oekraïense militairen voor een tank. Protect Ukraine sponsorde de camouflagenetten. beeld Protect Ukraine