Frietbakkers uit Genemuiden hielpen duizenden vluchtelingen aan Poolse grens: „Ik ga er nog elke acht weken heen”
Een warme hap na een lange vlucht. De frietbakkers uit Genemuiden oogstten drie jaar geleden landelijk lof met hun patatkraam aan de Poolse grens. Het enthousiasme voor Oekraïne verdween bij velen. Maar Bennie Brouwer (59) bleef gaan.
Hij is compleet uitgeput. Met tien andere Genemuidenaren heeft Bennie Brouwer tien dagen lang non-stop gewerkt. Friet bakken, vet verversen, rotzooi opruimen. Aan de stroom Oekraïense vluchtelingen aan de Poolse grens komt geen eind. Rijendik staat het voor de frietkraam. Daarom gaan ze door, dag en nacht.
Het plan om ontheemde Oekraïners van een frietje te voorzien, krijgt Brouwer op zaterdag 26 februari 2022. De Russische inval in Oekraïne is dan twee dagen aan de gang. „Ik hoorde op de radio over mensen op de vlucht. Sinds 1990 rijd ik regelmatig naar Oekraïne met een vrachtwagen vol hulpgoederen. Dus ik dacht: ik moet daarheen.”
De ondernemer, met een eigen bedrijf in verpakkingsmaterialen, huurt een frietkraam, regelt een oplegger vol eten en vertrekt met vier van zijn kinderen en zes andere vrijwilligers naar de Poolse grens. Patatfabriek McCain voorziet in friet, Fuite Veevoeders in vlees, een Rouveense kaasfabriek in kaas.
Aanpakkersmentaliteit
Het leed aan de grens is groot. „Als ik de foto’s terugkijk, moet ik nog slikken. Vrouwen met huilende kinderen op de arm. Eenzame ouderen in rolstoelen. Ze hadden niets meer. En dan begon het ook nog zachtjes te sneeuwen.” Bij de verschrikkingen spreekt de handen-uit-de-mouwen-instelling van de Genemuidenaren tot de verbeelding. In Nederlandse media klinkt bewondering door voor de aanpakkersmentaliteit van Brouwer en de zijnen. De Genemuidenaar blijft er nuchter onder. „Het is gewoon erg mooi om dit te mogen doen.”
Zoon Niek organiseert ondertussen een inzamelingsactie. Van de 158.000 euro die de actie oplevert, wordt wederom een frietkraam gehuurd. Van maart tot augustus 2022 reizen er wekelijks vijf nieuwe vrijwilligers naar een opvangkamp in Warschau om vluchtelingen van een gevulde buik te voorzien. „Van het ingezamelde geld konden we tonnen aan voedsel inkopen, maar ook de vervoerskosten en hotelovernachtingen van de vrijwilligers betalen.” Bij de hele operatie zijn zo’n 250 mensen betrokken.
GBS-Bijbels
„Toen de vluchtelingenstroom kleiner werd, zijn we gestopt”, vertelt de Genemuidenaar. Daarmee kwam er echter geen einde aan het enthousiasme van Brouwer. Met vier anderen koopt hij eind 2022 –het laat zich raden– een oude patatkraam met bestelbus, knapt die op en vertrekt naar de Oekraïense stad Poltava, zo’n 150 kilometer vanaf Charkiv. „We kwamen in contact met een kerkelijke gemeente daar. We namen een lading voedsel mee en hebben ze uitgelegd hoe alles in die kraam werkte. De patatkar en de autobus hebben we als gift achtergelaten.”
Om de frietkraam te bevoorraden rijdt de Genemuidenaar nog regelmatig naar Oekraïne met een volgeladen vrachtwagen. Van ondernemers krijg hij allerlei andere lang houdbare producten aangeboden, zoals blikken soep, worst, patat en afbakbroodjes. „Ik heb ook al eens een partij GBS-Bijbels en boeken van het deputaatschap Bijbelverspreiding meegenomen.”
Stichting Christian Refugee Relief regelt voor Brouwer het papierwerk aan de grens en een tolvrijstelling. „Om te zorgen voor een gevarieerd aanbod heb ik met CRR ook een ruilhandeltje. Zij leveren mij bijvoorbeeld frisdrank, ik hun worst.”
Zodra de oplegger vol is, onderneemt Brouwer de 2300 kilometer lange tocht. „Een stichting uit Amerika betaalt de huur van een vriescel en voorziet de medewerkers van de frietkraam van een klein loontje.” De Oekraïense frietbakkers blijken er zo hun eigen frituurmethoden op na te houden, zegt Brouwer lachend. „Ze gooien daar gewoon alles in het vet, inclusief de knakworsten.”
De maaltijden zijn nu vooral bedoeld voor arme mensen, licht Brouwer toe. „In Oekraïne ontbreekt een sociaal vangnet, zoals in Nederland. De winkels liggen vol met voedsel, maar zij kunnen dat niet kopen.” De kraam staat daarom op vijf verschillende plekken in de stad. Inwoners die geen geld hebben, kunnen daar een gratis maaltijd krijgen. „Twee weken geleden was er een raketinslag in een flatgebouw, 500 meter bij de opslag vandaan. Toen het veilig was, zijn ze daar met de frietkraam gaan staan. Dat was een groot succes. Ze hebben er drie dagen staan bakken.”
Wapentent
De laatste keer dat Brouwer in Poltava is, maakt hij de oorlog voor het eerst van dichtbij mee. Met een busje brengt hij soep, noedels en chocola naar soldaten aan het front bij Charkiv. Erbarmelijke omstandigheden trekken aan zijn oog voorbij. „Ze hadden aan alles tekort. Aan elkaar geknoopte zeiltjes dienden als tent. Er was geen wc en fatsoenlijk keukengerei ontbrak.” Eén ding valt hem in positieve zin op. „Er was ook een wapentent. Die lag helemaal vol.” Aan het avontuur houdt hij een ouderwetse munitiekoker en een legerbijbeltje over. Als dank.
Als de Genemuidenaar naar Poltava afreist, verblijft hij bij het gezin van de predikant. Op zondag gaat hij mee naar de Oekraïense dienst. „Ik snap geen woord van wat gezegd wordt.” Het bandje in de kerk is ook anders dan thuis. Maar de gastvrijheid is groot, zegt Brouwer. „Pas was de dominee jarig. Toen stonden ze erop dat ik een paar dagen langer bleef. En de kerk is 24 uur per dag open om vluchtelingen op te vangen. Prachtig toch?”
Links het twee weken geleden door een raket getroffen flatgebouw in Poltava. Rechts de frietkraam die Brouwer in Oekraïne achterliet. beeld Bennie Brouwer
Naast friet en vlees is er voor de vluchtelingen ook fruit, drinken en kaas. beeld Bennie Brouwer
Blij met een puntzak friet. beeld Bennie Brouwer
Bennie Brouwer (met muts) aan het front. De laatste keer dat hij in Oekraïne was bracht hij ook eten naar soldaten. beeld Bennie Brouwer
Foto van drie jaar terug. Oekraïense vluchtelingen in de rij. beeld Bennie Brouwer
Kilo’s vlees gaan er in die tien dagen doorheen. beeld Bennie Brouwer 
Ladingen voedsel gaan er richting Oekraïne. beeld Bennie Brouwer
