Harriët Tom (83) had geen advocaat in de arm genomen voor de zitting. „Ik wil zelf getuigen”, zei ze tegen de rechter in Utrecht, donderdagmiddag. „Mag het ook staande?” Achter haar in de kleine zaal zitten een stuk of twintig ‘supporters’, familie en vrienden.

Ze legt nog eens uit waarom ze op die dag in september 2023 in haar woonplaats Enschede de trein pakte, om bij een expositie van het Bijbels Museum in Maarssen Asjerabeeldjes „onder de voet te lopen”. Ze was „diep geschokt door de heiligschennis”. Asjera is de vrouwelijke wederhelft van God; in het Oude Testament komt de naam zo’n veertig keer voor, altijd in negatieve zin.

„God duldt geen ander naast Zich”, aldus Tom. Ze was vooral geschokt door het feit dat bezoekers van de tentoonstelling een beeldje mee naar huis mochten nemen. „Daarmee heeft het Bijbels Museum een vals godsbeeld gepusht.”

Onacceptabel

Heeft ze niet overwogen om op een andere manier te protesteren? informeert de rechter. Bijvoorbeeld door contact te zoeken met de kunstenares of door met een groot bord bij de expositie te gaan staan.

Tom: „Dit was zó onacceptabel, ik moest iets dóen. Je kunt niet op zondag zingen dat God de grootste is en op vrijdag een oogje dichtknijpen.” Ze benadrukt dat ze loyaal is aan de Nederlandse wetgeving, „maar het Woord van God gaat daar wel bovenuit”. Ze zei tegen de rechter niet terug te schrikken voor de consequenties van haar daad. „Als u wilt dat ik naar de gevangenis ga, dan ga ik. Ik zal mijn straf met blijdschap dragen.”

In gesprek met Tom ging de rechter vooral in op het feit dat ze het recht in eigen hand had genomen. „We leven in een land met veel verschillende stromingen. Als iedereen voor eigen rechter gaat spelen, wordt het toch een puinhoop? Stel dat iemand morgen op het idee komt om kruisbeelden in kerken te gaan vernielen, omdat dat in strijd is met zijn opvattingen over God? Hoe houden we het leefbaar?”

Bang

„Geweld draagt niet bij aan gesprek”, zei Carolien Croon, directeur van het Bijbels Museum, tijdens de zitting. „De beeldjes zijn met voorbedachten rade vernield. Dit was ver over de grens.’”

Kunstenares Marieke Ploeg vertelde tijdens de zitting dat ze de beeldjes samen met bezoekers had vervaardigd. „Tijdens het maken verkenden we maatschappelijke beelden van het goddelijke. De liefde en goede intenties waren voelbaar in de beelden.”

Ze vroeg de rechter de daad van Tom te veroordelen „met het oog op de vrijheid om naar eigen inzicht vorm en taal te geven aan het goddelijke”. Ploeg verklaarde dat ze na het vertrappen van de beeldjes „een tijdlang bang is geweest dat anderen vanuit dezelfde gedachte vernielingen zouden aanbrengen in haar atelier”. Ze vroeg daarom een symbolische vergoeding voor geleden psychische schade, een bedrag van 1 euro.

„De Heer is mijn Herder, mij ontbreekt niets. Ik wens mevrouw Ploeg die vrijheid toe”, zei Tom bij de afronding van haar pleidooi. „In de Heer is vrijheid.”

„U spreekt over vrijheid”, onderbrak de rechter haar. „Maar u gunt mevrouw Ploeg niet de vrijheid om haar geloof op haar manier te beleven.”

„Hier botsen we inderdaad. Het blijft botsen.”

De rechter veroordeelde Tom tot een taakstraf van twintig uur. „Uw daad is volstrekt onacceptabel. Daarmee hebt u een gevaarlijk precedent geschapen. U mag iemands opvattingen verschrikkelijk vinden en denken dat zo iemand daarvoor zal branden in de hel, maar u mag daar niet met geweld uiting aan geven. Waarom hebt u niet het stof van uw voeten geschud, zoals in Marcus 6 staat? Je kunt niemand dwingen tot het ware geloof.”

Ongebroken

Tom zal ook de proceskosten van de kunstenares moeten betalen, 1000 euro. De symbolische vergoeding voor geleden psychische schade werd niet toegewezen; voor het bepalen van dergelijke schade gelden strikte juridische regels en daar is niet aan voldaan. Ook de onkosten van 3000 euro voor de vernieling van circa driehonderd beeldjes (Tom: „Zoveel?”) is niet ontvankelijk verklaard, want de verzekering heeft al toegezegd die te betalen.

In haar laatste woord toonde Tom zich ongebroken. „Ik ben dankbaar dat ik hier in het hart van Nederland heb mogen zeggen dat er voor Asjera geen plaats is.” Heeft de zitting u op andere gedachten gebracht?, vroeg de rechter. „Ik heb veel nagedacht, maar ben niet van gedachten veranderd. Ik zal het niet nog eens doen. Het was een teken.”