De afgelopen dagen zijn er intensieve onderhandelingen gevoerd tussen Israël en Hamas in de Qatarese hoofdstad Doha. Daarbij waren zowel vertegenwoordigers van de regering-Biden als van aankomend president Donald Trump aanwezig. Na een „nachtelijke doorbraak” zou er nu een overeenkomst liggen, die alleen nog op goedkeuring van de Palestijnse terreurbeweging wacht. Geen van de betrokkenen liet zich maandag uit over de aard van die doorbraak.

Wel is in grote lijnen duidelijk wat de deal tussen Hamas en Israël inhoudt. In de eerste fase van de overeenkomst zal Hamas 33 gijzelaars vrijlaten: vrouwen, kinderen, vrouwelijke soldaten, ouderen en zieken. Een anonieme Palestijnse functionaris zei maandag tegen de Britse omroep BBC dat er 3 ontvoerden zullen vrijkomen op de dag waarop de overeenkomst ingaat; de week daarna nog eens 4 en daarna de overige van de 33.

Zodra de eerste gijzelaars zijn overgedragen, zal het Israëlische leger zich uit de dichtbevolkte gebieden van de Gazastrook terugtrekken. Na de vrijlating van de volgende vier krijgen Gazanen onder voorwaarden de mogelijkheid om vanuit het zuiden van de kuststrook naar het noordelijke deel terug te keren.

Israël zal in totaal zo’n duizend Palestijnse gevangenen vrijlaten. Een deel van hen zal pas vrijkomen in latere fases van de uitvoering van de overeenkomst. Tussen 150 en 200 gedetineerden die wegens terreurdaden zijn veroordeeld, zullen niet naar de Westelijke Jordaanoever terugkeren, maar naar de Gazastrook of mogelijk naar Egypte, Qatar of Turkije.

Israël heeft overigens uitgesloten dat het lichaam van Hamasleider Yahya Sinwar aan de terreurbeweging zal worden overgedragen. Israëlische troepen doodden hem in oktober in de zuidelijke stad Rafah.

Op de zestiende dag van het bestand zullen onderhandelingen beginnen over de vrijlating van de overige gijzelaars. Pas als alle ontvoerden terug zijn, zal het Israëlische leger zich uit de Gazastrook terugtrekken. Tot die tijd –en mogelijk ook daarna nog– blijven de strijdkrachten in elk geval aanwezig in de zogenoemde Philadelphicorridor, die Gaza van Egypte scheidt.

Onderhandelaars zouden dinsdag opnieuw bij elkaar komen om de laatste details van de overeenkomst te bespreken. Hoewel alle betrokken partijen maandag benadrukten dat een deal ophanden is, blijft er toch sprake van enige scepsis. Diverse keren tijdens de vijftien maanden durende oorlog leek een akkoord binnen handbereik, maar liepen de gesprekken op het laatste moment op niets uit.

Enorme verliezen

De vooruitgang in de onderhandelingen komt volgens Israël doordat de Iraanse As van Verzet is gebroken. De regionale bondgenoten van Teheran hebben de afgelopen maanden enorme verliezen geleden. De Libanese terreurbeweging Hezbollah is een gevoelige slag toegebracht en het regime van de Syrische president Bashar al-Assad is gevallen. Daardoor kwam Hamas steeds verder alleen te staan en is de druk om tot een overeenkomst te komen fors toegenomen.

Dat is echter niet het enige. De wisseling van de wacht in Washington is ook zeker een factor van belang geweest. President Joe Biden was er veel aan gelegen dat er voor zijn vertrek uit het Witte Huis een deal tot stand kwam. Maar meer nog lijkt het aantreden van zijn opvolger Trump de doorslag hebben gegeven. Trump dreigde de afgelopen tijd herhaaldelijk dat „de hel zal losbreken” als er voor zijn inauguratie op 20 januari geen overeenkomst is gesloten.