Griep grijpt om zich heen in België. Het virus veroorzaakt uitbraken in woonzorgcentra, lange wachttijden in ziekenhuizen en drukte bij de huisarts. Het land schaalt het waarschuwingsniveau voor luchtweginfecties daarom op van code geel naar code oranje, maakte de Belgische minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke donderdagmiddag bekend. Bij code oranje geldt het advies om een mondmasker te dragen op drukke plaatsen, zoals in het openbaar vervoer, bij de dokter of in het ziekenhuis.

Prof. dr. Marc Bonten, arts-microbioloog bij het UMC Utrecht, zegt verrast te zijn over het mondkapjesadvies bij de zuiderburen. „Het jaar voor de coronapandemie hadden we een heftig griepseizoen. De griepepidemie had invloed op zorgprocessen, maar er werd niet gesproken over landelijke maatregelen, zoals een mondkapjesplicht. Toen kregen we corona en kwamen die maatregelen er wel. Dus ik kan me voorstellen dat de drempel om landelijk iets te doen door de ervaringen met corona lager is geworden. De mentaliteitsverandering door de coronapandemie moeten we niet onderschatten.”

„Drempel om landelijk iets te doen is door corona lager geworden” - Prof. dr. Marc Bonten, arts-microbioloog bij UMC Utrecht

Een algemeen mondkapjesadvies op drukke plekken was vóór de coronapandemie hoogst uitzonderlijk. Prof. dr. Ger Rijkers, medisch immunoloog bij University College Roosevelt in Middelburg, kan zich dat alleen van de Spaanse griep (1918-1920) herinneren.

Stabiel

Het dragen van mondkapjes is in Nederland momenteel geen algemeen advies. Alleen voor specifieke situaties, zoals mantelzorg waarbij contact met kwetsbaren onvermijdelijk is, raadt het RIVM dit aan.

Het lijkt er vooralsnog niet op dat de Nederlandse overheid het voorbeeld van de zuiderburen gaat volgen. Het beeld hier is namelijk anders dan in België, zei minister van Volksgezondheid Fleur Agema vrijdagochtend tegen de NOS. „We houden het goed in de gaten, maar het is niet zo dat we ons op dit moment extra zorgen maken over de ontwikkeling van welk virus dan ook.”

De situatie in Nederland is redelijk stabiel, blijkt uit gegevens van het Nivel, dat gezondheidsproblemen in de gaten houdt. Het aantal patiënten met een griepachtig ziektebeeld loopt weliswaar op, maar ligt nog steeds op het basisniveau. Dit betekent dat er geen verhoogde griepactiviteit is.

Toch zou immunoloog Rijkers het niet gek vinden als het dragen van een mondkapje verplicht wordt op plekken met veel kwetsbare mensen, zoals in het verzorgingstehuis of in de wachtkamer bij de huisarts. Zo’n plicht zou wat hem betreft gelden voor de maanden november tot en met februari, het hoogseizoen voor verkoudheidsvirussen. Een vrijblijvend advies werkt volgens hem niet.

Waterdruppeltjes

Er is nog altijd discussie over de vraag of het dragen van mondkapjes überhaupt zinvol is. Critici stellen bijvoorbeeld dat virussen makkelijk de poriën in een kapje kunnen passeren. Anderen menen dat mensen die een mondkapje dragen minder voorzichtig doen en daardoor juist een verhoogd risico lopen.

Arts-microbioloog Bonten is er nog niet over uit of mondkapjes werken. „De bewijsvoering is heel mager. Studies laten geen overtuigend bewijs zien.”

Rijkers is er wel zeker van dat mondkapjes een bepaalde mate van bescherming bieden voor zowel de drager als zijn omgeving. „Virussen zitten altijd verpakt in waterdruppeltjes die vrijkomen tijdens proesten en hoesten. Waterdruppeltjes zijn veel groter en kunnen niet door een mondkapje heen. Dus het werkt wel degelijk. Het is niet voor niets dat verpleegkundigen een mondkapje dragen. Bovendien geef je met een mondkapje het signaal af dat er iets aan de hand is. Het draagt dus bij aan bewustwording.”