Zuid-Koreaanse president Yoon verschanst zich in ambtswoning
Op oudejaarsdag werd een arrestatiebevel tegen de geschorste Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol uitgevaardigd vanwege het uitroepen van een militaire noodtoestand. Toch is Yoon een kleine week later nog altijd een vrij man, diverse aanhoudingspogingen ten spijt.
Hoewel, vrij? Yoon heeft zich verschanst in zijn presidentiële ambtswoning in Seoul, waar zijn lijfwacht en aanhangers een menselijke keten rondom het gebouw hebben gevormd. Agenten van de Zuid-Koreaanse anticorruptiedienst (CIO) deden vrijdag een poging om de president op te pakken. Dat werd na enkele uren opgegeven, omdat ze niet door de menigte bewakers en supporters van Yoon kwamen.
„We staakten de aanhouding uit zorg om de veiligheid van ons personeel”, aldus de CIO. „We betreuren het gedrag van de verdachte, die weigert mee te werken met wettelijk uitgevaardigde procedures.”
Aanvankelijk hadden zich zo’n duizend aanhangers van Yoon verzameld, maar dat aantal zwol aan tot meer dan 11.000. Velen van hen sliepen de afgelopen nachten in de vrieskou op straat. Bij een laatste opiniepeiling steunde nog maar 11 procent van de bevolking Yoon. Dat zijn echter nog steeds 5,7 miljoen Zuid-Koreanen. Veel Yoon-aanhangers schermen met onbewezen complottheorieën over het feit dat bij de vorige parlementsverkiezingen massaal fraude zou zijn gepleegd.
Vlak bij de blokkade demonstreerden andere burgers vóór de afzetting en aanhouding van Yoon. Het kwam niet tot ongeregeldheden tussen beide kampen; de politie had bussen en hekken tussen de groepen geplaatst.
Afgang
De CIO had tot maandagmiddag 14.00 uur Nederlandse tijd om Yoon in te rekenen; daarna verliep het aanhoudingsbevel. De dienst heeft aangegeven een nieuw bevel te zullen aanvragen, maar de onkunde om de geschorste president te arresteren –ondanks de wettelijke middelen daartoe– is een behoorlijke afgang voor de CIO. De dienst vroeg zondag nog aan de politie om de arrestatie voor haar rekening te nemen, maar die liet weten dat de CIO het toch echt zelf moet doen.
Yoon en zijn advocaten stellen dat de CIO niet de wettelijke bevoegdheid heeft om de president aan te houden en spreken van „huisvredebreuk”. Dat betwist de anticorruptiedienst, die juist Yoon en zijn lijfwacht van belemmering van de rechtsgang betichten. Yoon heeft rechtszaken tegen de CIO aangekondigd. Laatstgenoemde kondigt nu ook juridische stappen aan tegen de presidentiële beveiligers. Het hoofd van de lijfwacht van Yoon is zondag door de politie ook beschuldigd van betrokkenheid bij de militaire noodtoestand.
„Ik vecht tot het einde toe door” - Yoon Suk-yeol, afgezette president Zuid-Korea
In de late uren van 3 december kondigde Yoon Suk-yeol een militaire noodtoestand af, vanwege „antistatelijke en pro-Noord-Koreaanse krachten” binnen de Zuid-Koreaanse politiek. Daarmee richtte de conservatieve president zich tegen de liberale oppositie, die een absolute meerderheid in het parlement heeft. Door het blokkeren van begrotingen en herhaaldelijk starten van afzettingsprocedures zouden zij Yoon het regeren onmogelijk maken, zo redeneerde het staatshoofd.
De militaire noodtoestand werd binnen enkele uren beëindigd door een meerderheid van het parlement, dat anderhalve week later een afzettingsprocedure tegen Yoon steunde. Een kleine twee weken later werd ook waarnemend president Han Duck-soo weggestuurd. Daardoor zit Zuid-Korea nu met de derde president in minder dan een maand tijd.
Martelaar
Ondertussen buigt het Constitutioneel Hof zich over de afzetting van Yoon. Pas als het Hof die bekrachtigt, is Yoon daadwerkelijk afgezet en moeten er binnen zestig dagen nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Een uitspraak wordt voor 18 april verwacht.
Yoon heeft beloofd „tot het einde te zullen doorvechten” en weigert iedere medewerking aan het onderzoek naar zijn uitroepen van de militaire noodtoestand. Analisten denken dat hij uiteindelijk wel zal worden ingerekend, en vermoeden dat Yoon dit zelf ook wel weet. Mogelijk hoopt hij erop dat zijn aanhouding gepaard gaat met massale politie-inzet tegen zijn aanhangers en bewakers, zodat hij zichzelf als slachtoffer of zelfs martelaar kan neerzetten. Ook in de Zuid-Koreaanse politiek speelt beeldvorming een belangrijke rol.
Maandag bezocht de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken Zuid-Korea, waar hij nieuw waarnemend president Choi Sang-mok ontmoette. Hij zei volledig vertrouwen in de Zuid-Koreaanse democratie te hebben. Ondanks Yoons weigering om voor het gerecht te verschijnen, is dat vertrouwen terecht. Toen de president een autocratische machtsgreep deed, leek het even of de democratie in gevaar was. Echter, de noodtoestand werd binnen enkele uren weggestemd, honderdduizenden Zuid-Koreanen gingen de straat op en een afzettingsprocedure tegen Yoon kreeg steun via het parlement. Dat laat zien dat de Zuid-Koreaanse democratie juist vitaal en krachtig is en juist snel antidemocratische acties in de kiem smoort.
