Waarom kiezen jongeren steeds vaker voor euthanasie?
Steeds vaker willen jongeren hun leven beëindigen via euthanasie. Wat is er aan de hand? „We leven in een cultuur van wanhoop.”
Het Expertisecentrum Euthanasie ontving tussen 2012 en 2021 bijna 400 euthanasieverzoeken van jongeren onder de 24 jaar. Sinds 2016 neemt het aantal verzoeken aanzienlijk toe, blijkt uit onderzoek van de organisatie in samenwerking met 113 Zelfmoordpreventie. Het artikel verscheen vorige week in vakblad JAMA Network.
Ook recente cijfers uit de jaarverslagen van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie vertonen een stijgende lijn. Kregen in 2020 nog vijf mensen onder de dertig jaar toestemming voor het plegen van euthanasie, in 2023 waren dat er 22. Het aantal aanvragen ligt vele malen hoger.
De toename heeft vermoedelijk te maken met de groeiende acceptatie van euthanasie in de samenleving, schrijven de onderzoekers in JAMA Network. Daarnaast achten ze het mogelijk dat de mentale gezondheid van jongeren verslechtert, met name onder vrouwen. Driekwart van de euthanasieaanvragen betreft een jonge vrouw.
Dreigende oorlogen
Psychiater dr. Bart van den Brink ziet de groeiende acceptatie van euthanasie als de belangrijkste verklaring voor de toename. Weliswaar neemt het aantal jongeren met een psychiatrische stoornis toe, zo blijkt uit de zogeheten Nemesisstudie, maar dat houdt volgens hem geen gelijke tred met het aantal euthanasieverzoeken. „Euthanasie is een breed aanvaarde oplossing geworden voor ondraaglijk en uitzichtloos lijden.”
Prof. dr. Theo Boer, ethicus aan de Protestantse Theologische Universiteit in Utrecht, vindt de achteruitgang van de mentale gezondheid van jongeren ook een plausibele verklaring. Volgens hem lijdt die gezondheid onder de „cultuur van wanhoop”. „We leven in een samenleving met steeds minder hoop. We horen en lezen over dreigende oorlogen, over het milieu dat eraan gaat, over gebrek aan woningen, over grote aantallen immigranten. Dat is voor jongeren niet leuk om in op te groeien. In combinatie met het feit dat de psychiatrische zorg de afgelopen decennia is uitgekleed, leidt dat tot problemen.”
Ook de secularisatie van de maatschappij speelt mee, denkt prof. Boer. „In twee opzichten. Secularisatie draagt bij aan verlies van hoop, de hoop dat God je kracht zal geven, dat Hij erbij is. Daarnaast kan het geloof mensen afschrikken om aan zelfdoding of euthanasie te denken, vanuit de overtuiging dat God dit uitdrukkelijk verboden heeft in het zesde gebod.”
„Het geloof kan mensen afschrikken aan zelfdoding of euthanasie te denken” - Prof. dr. Theo Boer, ethicus aan de Protestantse Theologische Universiteit
Mediaproducties
Onderzoeker Lizanne Schweren van 113 Zelfmoordpreventie ziet een verband tussen het aantal verzoeken en verhalen in de media over euthanasie. „Na elk media-item zagen we een piek in de aanmeldingen. Er was veel aandacht voor individuele verhalen van jonge hulpvragers die euthanasie kregen en de beeldvorming strookte niet met de praktijk: voor slechts een enkele jonge hulpvrager met psychisch lijden is euthanasie mogelijk de beste uitkomst.”
Als ergens veel aandacht aan wordt besteed, neemt de vraag ernaar vaak vanzelf toe, stelt prof. Boer. Hij somt een rijtje mediaproducties op, die volgens hem een positief beeld schetsen van euthanasie: ”Een goede dood” (Bnnvara), ”Karo wil goed dood” (NPO3), ”Moeders springen niet van flats” (VARA) en de uitzending bij Op1 over de 17-jarige Milou, die vanwege ondraaglijk psychisch lijden koos voor euthanasie.
Volgens psychiater Van den Brink woedde er het afgelopen jaar een felle discussie in de media over euthanasie bij jongeren met psychiatrische stoornissen. „Sommige partijen deden zich voor als redder door euthanasie aan te bieden. Bij andere psychiaters stuitte deze opstelling op verzet. Het voelt alsof je tegen iemand die gegijzeld wordt, zegt dat hij zich beter kan laten doden. Terwijl niemand weet hoe het zal aflopen, hoe slecht het er met hem ook voorstaat.”
Van den Brink maakt soms mee dat een behandeling niet aanslaat. „We zoeken dan naar andere behandelopties of mogelijkheden waardoor iemand het hoofd boven water kan houden. Soms helpt het om de leefomgeving van de patiënt aan te passen. Onlangs had ik een patiënt die veel suïcidepogingen had gedaan. Dat is moeilijk te behandelen. Uiteindelijk hebben we hem in een woonvorm ondergebracht. Daar zijn mensen die hem begrijpen. Samen met het dagritme en de dagelijkse activiteiten maakte dat voor hem het verschil.”
Denk je aan zelfdoding? Neem 24/7 anoniem en gratis contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl.
