Van 2021 tot en met 2023 werd er 95 keer een zorgverlener ontslagen omdat die medicijnen meenam uit de voorraadkast. Dat maakte de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) donderdag bekend . In ziekenhuizen en klinieken en binnen de verpleeghuiszorg en thuiszorg gebeurde dit het meest – 42 keer in beide sectoren. In de ziekenhuizen was medicijnendiefstal de reden voor de helft van de ontslagen.

Eerder dit jaar bleek uit een peiling van beroepsorganisatie NU’91 al dat 48 procent van de zorgverleners weleens medicijnen meeneemt uit de werkvoorraad. In vier op de vijf gevallen gaat het om pijnstilling waar geen recept voor nodig is, zoals paracetamol. Ruim 20 procent van de zorgverleners zegt slaapmedicatie van het werk mee te nemen om na een nachtdienst te kunnen slapen. Zo’n 3 procent van de respondenten geeft aan weleens zwaardere medicatie, die alleen op recept verkrijgbaar is, mee te nemen. Hierbij gaat het om opiaten, zoals oxycodon of fentanyl. Deze middelen zijn verslavend. Nog eens 3 procent zegt incidenteel antibiotica te hebben genomen.

Handel

Bij de ontslagmeldingen vanwege medicijnendiefstal ging het vaak over benzodiazepines, medicijnen met een kalmerende werking, blijkt uit de cijfers van de IGJ. Soms nam iemand een enkele keer een tablet mee, soms ging het om langdurig gebruik en „een heel enkele keer” om diefstal van medicatie voor de handel. De inspectie kan niet specificeren hoe vaak dit laatste voorkwam.

Medicijnendiefstal kent meerdere risico’s, stelt de IGJ. Zo kan een werknemer een verslaving ontwikkelen of kan de kwaliteit van de zorgverlening verslechteren.

De meerderheid (60 procent) van de zorgverleners heeft geen idee of de werkgever beleid heeft rond het meenemen van medicijnen, blijkt uit de peiling van NU’91. Officieel is elk gebruik van medicijnen uit de voorraadkast van de baas, ook al gaat het om een aspirientje, strafbaar, zei voorzitter Femke Merel van Kooten destijds. Zij pleitte voor „een goed en duidelijk gecommuniceerd beleid”.

Privésfeer

De inspectie sprak de afgelopen tijd met vijf ziekenhuizen en analyseerde alle 95 meldingen van ontslag vanwege medicijnendiefstal. Werknemers noemen vaak een hoge werkdruk, wisselende diensten en nachtdiensten als redenen om medicijnen mee te nemen, gecombineerd met problemen in de privésfeer en een leidinggevende die te weinig betrokkenheid toont, waardoor werknemers vastlopen. Ziekenhuizen hebben bovendien vaak niet goed in beeld hoeveel medicijnen er worden meegenomen door werknemers, stelt de inspectie.

Om het meenemen van medicijnen te verminderen, moeten teams in gesprek over de redenen die schuilgaan achter diefstal, stelt de inspectie. Als de onderliggende oorzaken worden aangepakt, kan dat al een deel van het probleem wegnemen, meent de IGJ. Ook kan goed voorraadbeheer de verleiding om medicatie mee te nemen verkleinen, als bijvoorbeeld minder mensen toegang hebben tot de medicijnkast.

Tot slot roept de IGJ ziekenhuizen op om in geval van medicijnendiefstal ook te kijken naar andere maatregelen dan ontslag. Als een zorginstantie ontdekt dat een medewerker medicijnen meeneemt, volgt bijna altijd ontslag. Werknemers ervaren deze maatregel vaak „als onrechtvaardig of disproportioneel”. De inspectie raadt werkgevers aan „per casus” te kijken of er ook andere maatregelen mogelijk zijn dan ontslag.