Briljante Boris of stoethaspel Johnson?
Kijkend naar alle brexitperikelen krijg je de neiging om lacherig te doen over het gestoethaspel in het Verenigd Koninkrijk. Maar is er niet een kans dat Boris Johnson achteraf briljant blijkt te zijn?
Het is niet zo moeilijk om tranentrekkende verhalen te schrijven over wat er allemaal gebeurt in Londen. Je hoeft niet veel kennis van zaken te hebben om te verwachten dat er op korte termijn veel kosten en weinig opbrengsten zijn van een exit uit de EU. Vrijhandel is goed voor een economie, opnieuw barrières inbouwen niet. Dat de economie in het VK een klap krijgt, kun je op je vingers natellen. Maar dat snapt Boris ook wel.
Er zijn volgens mij twee grote kansen voor de Engelsen om toch als winnaar uit de strijd te komen. De eerste dient zich aan als het in de EU écht misloopt. Als het in Italië bijvoorbeeld helemaal uit de hand loopt. Het land moet dan gered worden met een pakket waarbij de Griekenlanddeal peanuts blijkt te zijn. Frankrijk volgt en Spanje komt ook in problemen. Dat zadelt de andere EU-landen op met een rekening die leidt tot een zware recessie. Zij moeten niet alleen het geld opbrengen voor de redding, maar ondervinden ook gevolgen via een daling van de export. De Britten kijken dan met veel plezier terug op de brexit. Zij zijn de dans ontsprongen.
De tweede kans is een positieve. Doordat het VK de EU verlaat, is het veel beter en sneller in staat lucratieve handelsakkoorden te sluiten met de groei-economieën van de toekomst, landen als China, India, Indonesië en Brazilië. Die vormen in 2050 samen met de VS de top 5 van de wereld qua grootte van de economie. In de top 10 staan maar twee Europese landen: Duitsland en het Verenigd Koninkrijk; en wel in het staartje, terwijl ze nu op plaats 4 en 5 staan. En je moet ook nog bedenken dat dan de nummers 1 en 2 (China en India) samen een economie hebben die groter is dan die van de overige acht landen in de top 10 samen.
Gigantische kansen dus voor het VK als het zelf in staat is voordelige handelsverdragen af te sluiten, terwijl de EU maar moeizaam tot een onderhandelingspositie komt door interne verdeeldheid en stroperigheid van de processen.
Zo valt te verwachten dat het VK pragmatischer zal zijn bij thema’s als duurzaamheid, geopolitieke verhoudingen en mensenrechten. Als je puur naar de economie kijkt in termen van geld verdienen, dan helpt het als je op genoemde thema’s makkelijker in de onderhandelingen zit. Daarmee zeg ik niet dat dit toe te juichen valt, want juist handelsverdragen zijn een goed middel om op deze thema’s vooruitgang te boeken. Maar misschien valt het mee, nemen ook de Engelsen deze zaken serieus en halen ze hun voordeel uit het feit dat ze sneller en effectiever kunnen onderhandelen omdat ze geen deal hoeven te sluiten met EU-landen.
Het valt dus niet uit te sluiten dat Boris de geschiedenis ingaat als een briljant politicus. Maar voorlopig zullen de druiven niet zoet zijn en zal het geroemde weerstandsvermogen van de Engelsen hard nodig zijn om de komende jaren door te komen.
En of een politicus dat overleeft, is zeer de vraag. Zelfs de in de oorlog briljant bevonden Churchill kon daar in de naoorlogse jaren weinig vruchten van plukken. Meestal is tijd geen vriend, maar een vijand van regeringleiders.
De auteur is econoom en bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
