Donald Trump: president tussen weerzin en waardering
Trump leidt het land als een bedrijf. Zo typeerde een Amerikaan pas de president. „Hij is recht voor zijn raap; kent geen diplomatieke omzichtigheid.”
Eén ding staat vast. President Trump is een van de meest onconventionele presidenten uit de Amerikaanse geschiedenis. Zijn optreden, soms zelf onbehouwen, riep nogal eens weerzin op. Zijn uitspraken, vooral via Twitter, waren vaak kort door de bocht, weinig doordacht, meer dan eens voorbarig en soms ook bezijden de waarheid. Er waren in Amerika zelfs media die zijn ‘leugens’ turfden. De Washington Post schat in aan het einde van zijn presidentschap op rond de 20.000 leugens en onwaarheden uit te komen.
Trump heeft zich niet alleen een zakenman getoond, maar ook een overlever, een man die elke aantijging en elke politieke aanslag te boven kwam. De pers wist hij verbaal de mond te snoeren. Voor medewerkers die hem voor de voeten liepen, had hij maar één boodschap: „You are fired.”
Zelf de uitgebreide onderzoeken naar contacten met de Russen en Oekraïne, geleid door jurist Robert Mueller, leidden uiteindelijk niet tot zijn vertrek. Behalve dat Mueller geen overtuigend bewijs voor de beschuldigingen kon vinden, toonde Trump zich zelf ook als een man die in moeilijke tijden gewoon doorgaat met zijn werk. Business as usual.
Maar dat is niet alles. Trump heeft op een aantal terreinen laten zien dat hij doet wat hij belooft. Hij ging in 2016 de verkiezingen in met de slogan ”America First”. De VS zouden zich terugtrekken uit conflicten en uit internationale organisaties. Daar heeft hij werk van gemaakt. Hij heeft zich de achterliggende jaren niet laten verleiden tot deelname aan nieuwe gewapende conflicten.Zijn meest opvallende wapenfeit is het doden van de vooraanstaande Iraanse generaal Soleimani door middel van een drone-aanval.
De rol van de VS op het wereldtoneel is veranderd. Het land is niet meer de onbetwiste aanvoerder van het Westen. Hoewel Trump niet besloot uit de NAVO te stappen, hebben de Europese bondgenoten begrepen dat ze meer hun eigen boontjes moeten doppen. En vooral dat ze meer moeten betalen.
Trump heronderhandelde het vrijhandelsverdrag met Canada en Mexico, trok Amerika terug uit het klimaatakkoord van Parijs en vertelde de Wereldgezondheidsorganisatie dat de VS hun lidmaatschap gingen opzeggen.
Heel duidelijk had hij de moed om China aan te pakken. Waar andere landen zich al lang ergerden aan de opdringerigheid van de Chinezen, vatte Trump de koe bij de horens. Hij gebruikte een handelsoorlog om onderhandelingen af te dwingen. Of Amerika uiteindelijk als winnaar uit de strijd zal komen, valt te bezien. Peking heeft echter inmiddels in ieder geval begrepen dat Amerika zich niet zomaar laat inpakken.
De president boekte verschillende successen in het Midden-Oosten. Toen hij besloot de Amerikaanse ambassade in Israël naar Jeruzalem te verplaatsen, was de algemene kritiek dat hij daarmee de spanningen in het gebied opvoerde. Dat bleek mee te vallen. De laatste maanden is gebleken dat zijn aanpak, mede dankzij de inzet van zijn schoonzoon Jared Kushner, vruchten afwierp. Israël sloot vrede met de Arabische Emiraten en Bahrein. Daarentegen lukte het ook Trump niet vrede te sluiten tussen Israel en de Palestijnen.
Ook op binnenlands terrein wist Trump succes te behalen. De economie deed het tot begin dit jaar zeer goed. Zijn populariteit bij het bedrijfsleven en bij arbeiders was groot, doordat niet alleen de grote ondernemingen veel geld verdienden, maar ook de werkgelegenheid fors toenam. Trump bestempelde zichzelf vanaf het begin van zijn ambtstermijn als de „grootste banenschepper die God ooit heeft gemaakt.” Hoewel de groei al onder Obama was begonnen en Trump het tij mee had, heeft zijn beleid wel degelijk aan de economische groei van de VS bijgedragen.
Tijdens de verkiezingscampagne van 2016 beloofde Trump de rechtspraak in Amerika om te buigen. Die was in zijn ogen veel te progressief. Die belofte heeft hij ingelost. Meer dan 200 conservatieve federale rechters en 3 opperrechters zijn door hem benoemd. Daarmee heeft hij voor jaren een stempel gezet op de rechtspraak. Voor conservatieve Amerikanen was dit een van de belangrijkste overwegingen om hun stem aan de onconventionele Trump te geven.
Onder invloed van vicepresident Mike Pence probeerde Trump de abortuspraktijk in Amerika te beteugelen. De subsidie aan instanties die het recht op zwangerschapsafbreking propageerden, hetzij in de VS of in het buitenland, werd afgebouwd. Trump was de eerste president die een toespraak hield bij de jaarlijkse Mars voor het Leven in Washington.
Godsdienstvrijheid
Ook op andere moreel-ethische terreinen nam hij besluiten die Bijbelgetrouwe christenen en conservatieve Amerikanen waardeerden. Zo draaide hij maatregelen terug waarmee Obama de emancipatie van lhbt’ers wilde bevorderen, hoewel Trump zich op dit dossier verder niet sterk roerde.
Hij was ook de president die zich inspande voor de godsdienstvrijheid, in binnen en buitenland onder andere door het instellen van een speciaal bureau voor het monitoren van religievrijheid in de wereld. Die koers zorgde ervoor dat vooral witte evangelicals in Amerika zich massaal achter Trump schaarden, met voorbijzien van de invulling van zijn persoonlijk leven en soms opruiende gedrag.
Er waren echter ook een aantal terreinen waarop Trump er niet in slaagde zijn beloftes waar te maken. De muur langs de grens met Mexico, waarvan grote delen er al stonden toen hij aantrad, is slechts met enkele tientallen meters uitgebreid. Daarmee maakte Trump zijn grootste verkiezingsbelofte niet waar. Maar behalve dat, kreeg Trump ook veel kritiek op zijn behandeling van immigranten. Vooral dat jonge kinderen van hun ouders werden gescheiden, riep weerzin op.
Een tweede grote belofte die Trump niet waarmaakte, was het afschaffen van Obamacare. Juist op dit thema roerde de president zich al jaren, maar het lukte hem niet om de zorgwet van zijn voorganger te vervangen door een eigen plan. Tijdens de campagne van 2020 beloofde Trump opnieuw met een eigen wetsvoorstel te komen, maar de contouren daarvan bleven onduidelijk.
Ook de manier waarop Trump reageerde op de raciale spanningen in Amerika deed een storm van kritiek oplaaien. Hij weigerde acties van rechts-radicale groepen te veroordelen. Bij de recente acties na de dood van de Afro-Amerikaan George Floyd, in mei van dit jaar door een politieman, stelde hij dat de zwarte bevolking net zoveel schuld aan de spanningen had als de witte.De president heeft weinig gedaan om zijn hand uit te steken naar Afro-Amerikanen, ondanks dat hij zelf meent de beste president voor hen te zijn geweest sinds Abraham Lincoln de slavernij afschafte.
Veel kritiek kreeg Trump op zijn aanpak van de coronacrisis. Hoewel hij, naar later bleek, in een vroeg stadium was geïnformeerd over het dodelijk gevaar van het virus, beweerde hij lang dat het vergelijkbaar was met een gewone griep. En de maatregelen die noodzakelijk waren nam hij vaak pas na lang aandringen.
Bij de aanpak van de ziekte was een probleem dat hij gouverneurs van de afzonderlijke staten bekritiseerde en tegensprak, terwijl die juist steun vanuit Washington verwachtten. De kritiek van zijn opponenten was dat de president zich meer druk maakte over de economie dan over de bevolking en dat daardoor veel meer mensen aan het virus zijn overleden dan nodig, iets wat de Republikein zelf ontkent. Toch lijkt het erop dat de aanpak van het coronavirus Trump uiteindelijk mede het presidentschap heeft gekost.
