Het programma waarmee de 77 jaar oude Joseph Robinette ”Joe” Biden de verkiezingen inging, was feitelijk heel compact: Stem op mij, dan verjagen we Donald Trump.
Veel meer inhoud had het niet, hoewel hij uiteraard wel een groot aantal beleidsplannen op zijn campagnewebsite heeft gepubliceerd. Maar Democraten kozen hem als kandidaat om Trump te verslaan – en dat is hem uiteindelijk gelukt. Biden wil afrekenen met het verleden, maar hij biedt nauwelijks een toekomstperspectief. Dat gaat hem opbreken.
Ervaring kan Biden niet worden ontzegd. Hij behoort tot het meubilair van het politieke bedrijf in Washington.Al in 1972 werd hij op 30-jarige leeftijd tot senator namens de staat Delaware gekozen. Van bijna alle belangrijke commissies van de Senaat was hij kortere of langere tijd lid.Dat ambt bekleedde hij tot hij in 2009 vicepresident van Obama werd.
De eerste rooms-katholieke vicepresident uit de Amerikaanse geschiedenis kreeg een relatief stevige vinger in de pap. Hoewel Obama hem aanvankelijk op afstand hield, werd Biden voor hem uiteindelijk een belangrijke adviseur én goede vriend. Hij onderhandelde over veel grote deals met het door de Republikeinen gedomineerde Congres. Ook speelde Biden een belangrijke rol in het vormgeven van het buitenlands beleid. Verder was hij de stuwende kracht achter het besluit van Obama om zich uit te spreken voor het homohuwelijk.
Driemaal deed Biden een poging om Democratisch presidentskandidaat te worden. Twee keer, in 1988 en 2008, lukte dit niet. Niemand had verwacht dat hij in 2020 nog een derde poging zou wagen. Biden is inmiddels 77 en volgens velen te oud. In de race naar het Witte Huis werd dat in de achterliggende maanden ook keer op keer onderstreept door zijn rivalen binnen en buiten de Democratische Partij. Dat hij soms niet op een naam kon komen, werd breed uitgemeten. Wat moet Amerika met een vergeetachtige president? Sommigen –onder wie Donald Trump– beweerden dat hij aan beginnende dementie lijdt. Tegenstanders drongen aan op een medisch onderzoek.
Een belangrijke reden voor Biden om zich, ondanks zijn leeftijd toch weer kandidaat te stellen, was dat hij zijn zoon Beau, die in 2015 aan een hersentumor overleed, had beloofd nog een poging te wagen. In 2016 voelde hij zich mentaal onvoldoende sterk om de verkiezingsstrijd in te gaan. Dit jaar wel.
Het sterven van zijn zoon was niet de enige dramatische gebeurtenis die Biden in zijn leven meemaakte. Kort na zijn verkiezing tot senator kwamen zijn vrouw Neilia en hun eenjarige dochter Naomi om bij een auto-ongeluk. Hun zoontjes Beau en Hunter raakten zwaargewond.
Joe Amtrak
In de volgende jaren combineerde hij zijn werk in de Senaat met de zorg voor zijn twee jongens. En zo werd hij ”Joe Amtrak”. Biden kwam elke werkdag naar Washington met de Amtrak-trein om senator te zijn, een reis van anderhalf uur. Elke dag reed hij weer terug om als alleenstaande vader met zijn jongens te eten. Hij bleef dat doen, ook nadat hij in 1975 Jill Jacobs leerde kennen, met wie hij in 1977 trouwde. Ze kregen een dochter, Ashley. De ingrijpende gebeurtenissen in zijn privéleven stempelden het leven van Biden. Hij staat bekend als een empathisch persoon die zeer meelevend is met zijn medemens.
Ondanks zijn ervaring en het feit dat hij een mensenmens is, leefden er lang twijfels binnen de Democratische Partij of hij wel geschikt is de VS als president te leiden. Zelfs de hem goedgezinde president Obama had zijn bedenkingen. Biden staat namelijk bekend als een onhandige flapuit. Voorbeelden van zijn versprekingen en ontactische optreden zijn er legio. Zo zei hij tijdens de campagne per ongeluk dat „arme kinderen” even slim en getalenteerd zijn als „rijke kinderen”, een forse blunder in een land waar rassenongelijkheid nog altijd een groot thema is. En in 2008 riep de kandidaat tijdens een campagnebijeenkomst een politicus op te staan zodat het publiek hem kon zien, terwijl de betreffende man sinds zijn zestiende in een rolstoel zit als gevolg van een dwarslaesie.
Binnen zijn partij staat Biden bekend als gematigd. Dat is volgens commentatoren ook de reden dat hij, ondanks zijn leeftijd, de nominatie won. Hij wist de flanken van de Democraten te verenigen. Wel zal hij de komende jaren terdege rekening moeten houden met de progressieve groepen. Hoewel de linksere Bernie Sanders en Elisabeth Warren het tegen hem moesten afleggen, is hun aanhang er nog steeds. Bovendien is er onder aanvoering van Alexandria Ocasia-Cortez een nieuwe generatie Democraten in aantocht die duidelijk een linksere koers wil. Inmiddels zijn sommigen van hen lid geworden van het Congres. Ook vicepresident Kamala Harris zit op een meer progressieve lijn, al is zij gematigder dan bijvoorbeeld Bernie Sanders.
Van het politiek program van Biden is, mede als gevolg van zijn manier van campagne voeren, nog niet alles bekend. Allereerst belooft hij een doortastende aanpak van de coronapandemie. Daarnaast heeft hij voor zes belangrijke terreinen een taskforce opgezet, in de volksmond de Biden-Sanders Unity genoemd. Daarin zitten mensen als Ocasia-Cortez en John Kerry.
Biden wil vooral een groener beleid. Met een pakket forse maatregelen wil hij de klimaatcrisis te lijf. Voor de overgang naar duurzame energie heeft Biden 2 biljoen dollar uitgetrokken. Hij zal ook naar het klimaatakkoord van Parijs terugkeren.
Op wapenverkoop wil hij meer controle. Semi-automatische wapens moeten worden verboden. Biden wil de belastingen voor rijken fors verhogen. Daarna is zijn plan een investeringsfonds op te richten, waar vooral zwarte ondernemers geld kunnen lenen, als banken daartoe niet bereid zijn.
Dat laatste is een voorbeeld van de aandacht die Biden wil geven aan de raciale spanningen die de laatste tijd zijn opgelopen.Biden heeft meer dan eens beloofd zich in te spannen om de raciale problematiek in de VS zo goed mogelijk op te lossen.
Als het gaat om de gezondheidszorg, zal Biden echter niet kiezen voor de lijn van Sanders en Warren. Die zijn voorstander van nationalisatie van de gezondheidszorg. Biden kiest voor uitbreiding van Obamacare. Daarin waren waarborgen ingebouwd voor kwetsbare groepen, maar konden zorgverzekeraars nog altijd zorgverzekeringen aanbieden. Wel wil Biden vanuit de overheid een zorgverzekering aanbieden waar alle Amerikanen gebruiken van kunnen maken.
Een actuele vraag is wat Biden doet met het hooggerechtshof. Partijgenoten hebben voorgesteld dat hij het aantal rechters moet uitbreiden om het overwicht van conservatieven ongedaan te maken. Die groep heeft momenteel de meerderheid in het hoogste rechtscollege, doordat Trump drie conservatieve rechters benoemde. Biden heeft daar tot nu toe geen duidelijkheid over gegeven.
Ten aanzien van moreel-ethische kwesties zal de komst van Biden duidelijk een breuk zijn met het beleid van Trump. Hoewel Biden, naar eigen zeggen, persoonlijk geen voorstander is van abortus provocatus, wil hij vrouwen wel alle vrijheid geven om daarvoor te kiezen. Hij wil de uitspraak van het hooggerechtshof uit 1973 waarbij abortus werd vrijgegeven, vastleggen in een federale wet, zodat individuele staten geen strengere maatregelen kunnen nemen. De financiële beperkingen die Trump aan pro-abortusorganisaties heeft opgelegd, wil hij ongedaan maken.
Recent kondigde hij aan de antidiscriminatiewet zo snel mogelijk te willen doorvoeren. Hoewel het de vraag is of hij de Senaat meekrijgt, wil hij wel stappen zetten op gebied van lhbt-emancipatie. Zo wil hij transgenders weer de gelegenheid geven toiletten naar eigen keuze te bezoeken, zoals Obama besloot en Trump terugdraaide. Zeker bij ethische kwesties zal Amerika merken dat er een andere wind gaat waaien.
