De VS, Frankrijk en Groot-Brittannië hebben afgelopen nacht de eerder aangekondigde aanvallen op Syrië uitgevoerd, als vergelding voor de vermeende aanval met chemische wapens van vorig weekend op de Syrische stad Douma.

De Verenigde Staten –en bondgenoten– claimen over bewijzen te beschikken dat de Syrische president Assad verantwoordelijk is voor de gifgasaanval, waarbij zeker 75 doden vielen en 500 mensen gewond raakten. Rusland en Syrië ontkennen.

President Trump (VS), premier May (GB) en president Macron (Frankrijk) hebben gekozen voor korte, hevige precisieaanvallen met circa 110 raketten op drie doelen in Syrië: een wetenschappelijk onderzoekscentrum bij Damascus, een wapenopslag en een commandocentrum ten westen van Homs, waar onder meer het gifgas sarin lag opgeslagen.

De Westerse vergeldingsactie is eenmalig, benadrukte de VS-president Trump in een verklaring aan het Amerikaanse volk, waarbij hij fel uithaalde naar Rusland en Iran. Bovendien zou de militaire campagne afgewogen én proportioneel zijn. Doel van de acties is Syrië ervan te weerhouden nieuwe gifgasaanvallen uit te voeren.

Hotline

De VS hebben Rusland, de belangrijkste bondgenoot van Assad, hoogstwaarschijnlijk op de hoogte gesteld over de vergeldingsacties. Achter de schermen vindt op hoog niveau diplomatiek overleg plaats tussen Washington en Moskou. Ook al staan de VS en Rusland lijnrecht tegenover elkaar in Syrië, de hotline tussen beide landen functioneert nog.

Bij de vergeldingsaanvallen zijn –voorzover bekend– geen doden gevallen. Dat wijst erop dat de westerse bondgenoten de locaties zorgvuldig hebben gekozen. Het Westen is er ook niet op uit dodelijke slachtoffers te maken, maar een duidelijk signaal te geven aan Assad.

Met de vergeldingsaanvallen op Syrië gaat het langslepende conflict een nieuwe fase in. De Amerikanen tergen met hun aanpak de Russen, die president Assad door dik en dun steunen. Rusland beschikt over verschillende militaire bases in het land.

De vraag is of de militaire aanpak van het Westen bijdraagt aan een oplossing voor het conflict in Syrië, waar de bevolking al vele jaren zwaar lijdt onder oorlogsgeweld. Assad heeft de dood van naar schatting meer dan 500.000 burgers op zijn geweten.

Syrië is een kruitvat. Rusland en de VS zijn beide volop militair actief in het land. Vergeldingsacties brengen grote risico’s met zich mee. Eén verdwaalde Amerikaanse kruisraket op een Russische installatie het conflict dreigt onbeheersbaar te worden. Niet voor niets geldt het conflict in Syrië nu al als een wereldoorlog in vestzakformaat.

Rode lijn

De VS en Frankrijk hebben al eerder een rode lijn getrokken bij het gebruik van chemische wapens. Het trekken van een rode lijn is alleen geloofwaardig als er bij overschrijding ervan ook consequenties worden getrokken.

Een jaar geleden heeft de VS, ook na een gifgasaanval van het Syrische regime, 59 Tomahawk-kruisraketten gericht afgevuurd op een luchtmachtbasis in Syrië, waarbij ook doelbewust is geprobeerd de schade en het aantal slachtoffers te beperken. Met het afvuren van 110 raketten afgelopen nacht is het aantal ongeveer verdubbeld vergeleken met vorig jaar.

Reactie Rusland

Grote vraag is hoe Rusland op deze vergeldingsacties reageert. Moskou heeft gedreigd niet alleen Amerikaanse raketten uit de lucht te schieten, maar ook de locaties van waaruit de raketten zouden worden afgevuurd.

Concreet zou dat betekenen dat Rusland enkele Amerikaanse marineschepen in de regio tot zinken zou brengen. Zover zal president Poetin niet gaan, want dat zou een regelrechte oorlogsverklaring aan de Amerikanen zijn.

Mogelijkheden voor een militaire reactie vanuit Moskou zijn beperkt. De komende dagen kenmerken zich waarschijnlijk door een hoop verbaal geweld vanuit Moskou en Teheran, waarbij Rusland en Iran zich vooralsnog alleen maar dieper ingraven in Syrië.

De VS en Rusland hebben er beide geen belang bij het conflict uit de hand te laten lopen. Desondanks kan een klein misverstand in de explosieve regio grote, desastreuze gevolgen hebben.