Waaruit blijkt deze daling?

Het dagblad Trouw deed navraag bij de regionale toetsingscommissies waar artsen elk sterfgeval als gevolg van euthanasie moeten melden. Deze commissies kregen tot dusver dit jaar bijna 4600 meldingen, zo meldde Trouw dinsdag; zo’n 9 procent minder dan in de eerste negen maanden van 2017.

Wat zegt deze ontwikkeling?

Dat is lastig te zeggen. De eindcijfers over 2018 zijn uiteraard nog niet bekend. Grofweg kunnen er drie oorzaken zijn. Artsen kunnen minder snel geneigd zijn om stervensverzoeken in te willigen en vaker dan voorheen in samenspraak met de patiënt op zoek gaan naar een effectieve (palliatieve) behandeling. Verder kan hun meldingsbereidheid zijn afgenomen. Ook wordt er mogelijk minder vaak euthanasie verricht omdat de patiënt er minder vaak om vraagt.

Het zicht van de toetsingscommissies is beperkt. Zij registreren en toetsen de meldingen, maar doen verder geen onderzoek. Een rondgang die Trouw langs een aantal deskundigen maakte, leverde dinsdag dus vooral speculaties op, waarbij de experts elkaars verklaring over en weer in twijfel trokken. Sommigen opperden dat veel patiënten met een euthanasiewens in 2017 overleden aan griep voordat het tot een uitvoering van hun verzoek kon komen. Kortom, een incidentele verklaring. Anderen vermoedden dat artsen beducht zijn voor justitie omdat het openbaar ministerie momenteel onderzoek doet naar vijf sterfgevallen waarbij artsen zich volgens de toetsingscommissies niet aan de euthanasiewet hielden.

Stel, de daling blijkt ook in december substantieel. Is dat dan uniek?

Nee, van 1999 tot en met 2003 daalde het aantal euthanasiemeldingen eveneens; van ruim 2100 naar 1850. In 2007 verscheen een omvangrijk evaluatieonderzoek naar euthanasie dat elke vijf jaar wordt herhaald. Daaruit bleek dat de meldingsbereidheid van artsen was gestegen en dat het aantal sterfgevallen als gevolg van euthanasie was gedaald; volgens het onderzoek van circa 3500 in 2001 naar ongeveer 2300 in 2005. Als verklaring noemden de onderzoekers toen onder meer een forse daling van het aantal euthanasieverzoeken (van 9700 in 2001 naar 8400 in 2005). Overigens stierven in 2005 ook significant minder mensen een natuurlijke dood.

Komen we dé verklaring voor de cijfers van 2018 ooit nog aan de weet?

In 2021 moet er in elk geval nog een onderzoek verschijnen naar het bestrijden van pijn en andere symptomen bij patiënten in de laatste levensfase. Die studie moet uitwijzen in welke mate artsen de doseringen voor terminale patiënten ophogen om zo het overlijden te bespoedigen. Blijkt dat steeds vaker te komen, dan kan dat een van de oorzaken zijn voor een dalend aantal euthanasiemeldingen.