Ik genoot ervan, dat in plaats van een vaste religie die iedereen zonder uitzondering aanhangt, er zoveel meer te ontdekken viel. Ik stapte uit mijn eigen kleine wereldje en zag hoe andere mensen leefden, en hoe zij even overtuigd waren van hun geloof als de christenen. Moslims in mijn klas offerden misschien wel veel meer op voor hun geloof, dan veel christenen doen. Moslimjongeren houden de Ramadan ook op een lange schooldag met twee uur gym.

Ondanks alle culturele en religieuze verschillen was de sfeer vaak gemoedelijk. Uiteraard waren er de nodige plagerijen over en weer –bijvoorbeeld over varkensvlees– maar er hing nooit een slechte of gespannen sfeer. Dat lijkt af en toe te veranderen.  Zo postte een jongen van mijn vorige school naar aanleiding van de actuele ontwikkelingen in Israël laatst op sociale media: „Wie achter deze actie van Israël staat kan me nu ontvolgen, diegene wil ik niet in mijn community hebben. Ondanks dat ik het totaal niet met hem eens ben, is het toch interessant dat er eens lijnrecht tegen dat wat je altijd om je heen gehoord hebt word ingegaan.

Ik heb een basis opgebouwd in Nederland, met de reformatorische kerk, school en omgeving. Maar nu leer ik het geloof vanuit een heel ander perspectief te zien, en ga ik nadenken over het hoe en waarom van onze reformatorische cultuur. Wanneer je in een wereldje zit waarin je nauwelijks echt contact hebt met mensen die er heel anders over denken dan jij, en er niet regelmatig recht tegen jouw overtuigingen en gewoontes wordt ingegaan, is het gevaar groot dat er een soort van bekrompenheid ontstaat.

Neem nou de reidans. Ik ben geen historicus, maar ik durf te beweren dat wanneer nu in een doorsnee Nederlandse kerk een aantal vrouwen zouden opstaan om, precies zoals Mirjam dat met de Israëlitische vrouwen deed, een reidans op te voeren, het in geen geval als eerbiedig of respectvol zou worden gezien. Voor mij is het duidelijk dat wij mensen geen absolute zwart-wit kunnen bepalen. Ik hoor nu de waarschuwingen al; over het creëren van grijze vlakken, het zwart-wit wegwerken en al onze regels en wetten vager maken. Ik ben ervan overtuigd dat er een absoluut zwart-wit bestaat. Ik denk alleen niet dat wij mensen genoeg verstand en wijsheid hebben om te bepalen wat goed is en wat fout. Absolute en onbetwistbare regels –het liefst zo veel mogelijk– zijn verleidelijk. Zo kunnen we  onszelf er steeds meer van verzekeren dat we ons best doen en op de goede weg zijn.