Zijn ouders collecteren al meerdere jaren in Sommelsdijk voor de vereniging Bartiméus. Ard van der Linden uit Sommelsdijk heeft een visuele beperking: met lenzen ziet hij tussen de 25 en de 30 procent, zonder slechts 5 à 10 procent.

Zijn vader, ook bij het interview aanwezig, vertelt: „We hebben zeven jaar voor Bartiméus gecollecteerd. Vanwege Ards beperking zijn we bij deze vereniging betrokken geraakt. Toen kwam de regiocoördinator met het idee om Ard iets te laten doen. Hij kan dan laten horen welke mogelijkheden er zijn als je een visuele beperking hebt.”

In een restaurant in Goes vertellen de twee jonge organisten over hun gezamenlijke passie: orgel spelen. Steven Knieriem uit Goes, die onlangs tot de finalisten behoorde van het Ambitus Orgelconcours, zit op het Calvijn College in zijn woonplaats. Ard heeft examen gedaan op de CSG Prins Maurits in Middelharnis. Hij gaat komend studiejaar naar het conservatorium in Tilburg naar de Young Musicians Academy (YMA).

Bugel

Ard begon met orgelles toen hij zeven jaar oud was. „Na drie weken ben ik ermee gestopt, omdat de leraar het niet met me zag zitten vanwege mijn visuele beperking”, zegt hij. „De organist, tevens directeur van de muziekschool, adviseerde me een ander instrument te kiezen. Toen heb ik gekozen voor de bugel. Tot 2016 heb ik daar les op gehad, toen ben ik ermee gestopt vanwege mijn steeds minder wordende zicht.” Zo’n drie jaar geleden begon het orgel weer te trekken. „Ik ging cd’s naspelen op mijn gehoor. Ergens op een beurs heeft mijn huidige orgeldocent, Paul Kieviet, mij horen spelen. Sinds september 2014 zit ik bij hem op improvisatieles op de muziekschool van Middelharnis.”

Steven vertelt hoe de passie voor het orgel bij hem ontstond. „Als kerkganger vond ik het orgel altijd wel mooi. Ik zal zeven of acht jaar oud zijn geweest.” Glimlachend: „Toen vond ik elke organist nog goed.”

Steven ging op les bij Jos Vogel op de muziekschool in Goes, waar hij nog steeds zit. „Bij Vogel kreeg ik eerst een orgelmethode, daarna zijn we echte stukken gaan instuderen. Wat me vooral erg aantrok is het improviseren. Ik deed het soms nog meer dan mijn oefeningen.”

Leuke grepen

Het muzikale duo leerde elkaar kennen via Facebook. Ard: „Steven had ergens gespeeld en een video daarvan op Facebook geplaatst. Daar zette ik onder: mooi gedaan man. Van het een kwam het ander. Ik heb Steven een appje gestuurd. En in september vorig jaar hebben we samen een orgelbespeling gegeven in de Nieuwe Kerk in Middelburg. Dat was onze eerste ontmoeting. Een halfuur van tevoren hadden we alles samen doorgenomen.” Steven: „Het waren vooral bekende werken en stukken die goed in het gehoor liggen.”

Daarnaast improviseerden de organisten in Middelburg vierhandig over Psalm 150. „Een filmpje ervan staat op YouTube”, zegt Ard. „Omdat ik niet kan zien wat Steven doet met zijn handen, moet ik luisteren naar wat hij speelt en daarop reageren. Steven begon heel modern, ik ging verder met een barokimprovisatie, waarna Steven het weer meer symfonisch-achtig overnam. Dat was leuk. We improviseren om de beurt, eerst de een, dan de ander. Dat gaan we ook doen op het concert in Oude-Tonge. Zo daag je elkaar uit en houd je elkaar scherp. Je moet elkaar een beetje plagen met leuke grepen. De kunst is om het vloeiend van de een naar de ander te laten overgaan.”

Thema

Voordat ze gaan improviseren, spreken Ard en Steven een thema af, en meestal ook een toonsoort. Daarmee kunnen ze thuis alvast iets uitproberen. Steven: „We weten vaak vooraf niet wie er begint, dat bepalen we op het moment zelf.” Ard: „Als Steven zegt: Ik wil beginnen, dan zeg ik: Prima.”

De twee ervaren het samenspel als inspirerend. Steven: „Ik denk dat we elkaar goed aanvoelen.” Ard: „We hebben nooit problemen met de maatvoering of zo. Als we over een melodie improviseren, pakken we er ook weleens een iPad bij.” Steven: „Soms kijk ik even waar de handen van Ard zijn, en dan sluit ik daarbij aan.”

Ard typeert zijn muziekmaat als een „zeer technisch gevoelige orgelspeler. Ik heb altijd veel bewondering voor hoe hij het doet. Veel organisten die literatuur spelen, kunnen niet goed improviseren. Maar bij Steven is dat niet het geval: ik vind zijn improvisaties altijd zeer verfrissend.”

Steven noemt Ard „heel creatief en muzikaal. Je hoort soms dat hij in de fanfare heeft gezeten.” Ard: „Ik zeg altijd: „Into the fireworks.” Ik houd van pittig. Maar ook rustige improvisaties vind ik mooi, zeker in de romantische sfeer.”

Bach en Duruflé

Steven drong onlangs door tot de finale van het Ambitus Orgelconcours, in de Haarlemse Bavokerk. Daar speelde hij de Toccata en Fuga in d van J. S. Bach, vier variaties over Psalm 130 van Kees van Eersel en de ”Prélude et fugue sur le nom d’Alain” van Maurice Duruflé. Met zijn prestatie won hij de tweede prijs in de B-categorie.

Het benefietconcert dat de twee organisten op 9 september geven vindt plaats in de hervormde kerk van Oude-Tonge. In deze kerk staat een Frobeniusorgel uit Denemarken, het enige in Nederland, vertelt Ard. „Widor en Franck klinken hier niet zo goed, dus die komen niet op het programma. Steven gaat werken van Bach spelen. Ik begin het concert met mijn compositie Fanfare, adagio, finale en koraal over Psalm 118, met medewerking van Gert Versluis op de bugel. En Steven en ik eindigen samen met een carrouselimprovisatie over het lied ”Laudate Dominum”.”

Het benefietconcert in Oude-Tonge begint om 19.30 uur. Toegang voor kinderen: 2,50 euro, volwassenen: 5,00 euro.