Zij houdt van hem, hij houdt van haar. Heidi en Steven zeggen beiden dat ze „gelukkig getrouwd” zijn, maar hun huwelijk ging wel door een crisis heen. Jarenlang leidde Steven een geheim leven met homoseksuele contacten.
De trouwfoto aan de wand in de huiskamer toont een gelukkig bruidspaar. Een stralende dag vormt het begin van het huwelijk van Heidi en Steven, nu dertigers. Op een reformatorische school voor voortgezet onderwijs ontmoeten ze elkaar voor het eerst. Ze hebben „een klik” en trekken geregeld met elkaar op, maar verliezen elkaar na enkele jaren uit het oog.
Intussen heeft Steven rond zijn veertiende ontdekt dat hij zich tot jongens aangetrokken voelt. „In een biologieboekje las ik daar iets over. Toen ik later zag dat er het kopje homoseksualiteit boven stond, dacht ik: Dat gaat niet over mij. Ik stopte het weg. Het was een thema waar thuis niet over gesproken werd.”
In de loop der tijd merkt Steven dat zijn gevoelens voor jongens geregeld terugkomen. „Uiteindelijk ben ik het verkeerde pad op gegaan. Ik ging pornosites bezoeken en sprak op geheime plekken af met jongens. Het waren altijd vluchtige seksuele contacten.”
Nadat hij een periode bewust zonder God heeft geleefd, raakt Steven weer betrokken bij het geloof en de kerk. Hij beseft dat hij zich op een niet-Bijbelse weg bevindt en voelt zich daar schuldig over. Enkele jaren na afronding van de middelbare school komt hij Heidi opnieuw tegen en wordt verliefd op haar. De gevoelens zijn wederzijds en de twee krijgen een relatie. Intussen blijft Steven homosites bezoeken.
In hun verkeringstijd komt ter sprake dat Steven zich ook tot jongens aangetrokken voelt. Heidi: „Ik wist dat hij die gevoelens had, maar dacht dat het iets kleins was en dat hij daar niets mee deed. Ik hield van hem en merkte dat hij van mij hield, dus ik maakte me geen zorgen.”
Na een paar jaar trouwen ze. Al snel wordt hun eerste kind geboren. Intussen blijft Steven pornosites bezoeken en heeft hij geregeld geheime afspraakjes met mannen. „Soms deed ik het een paar maanden niet, bijvoorbeeld rond mijn belijdenis en rond mijn trouwen, maar daarna kwam het weer terug. Ik leefde in twee werelden die steeds verder uit elkaar groeiden. Mijn schuldgevoel werd al groter, maar ik ging toch door. Het maakte me soms wanhopig.”
Preek
Heidi, die een baan heeft met onregelmatige diensten, merkt niet dat Steven in stilte met een groot probleem worstelt. „We spraken open met elkaar over veel zaken. Het kwam niet in m’n hoofd op dat hij een leven in duisternis leidde.”
Op den duur verliest Steven de hoop dat hij ooit zal kunnen breken met het zoeken van bevrediging van zijn homoseksuele verlangens. „Ik dacht: Na mijn belijdenis is het niet gelukt, na mijn trouwen niet en ook niet na de geboorte van ons kind. Er is niets wat dit kan tegenhouden.”
In 2018 zorgt God voor een breuk met zijn verborgen leven, zegt Steven, als hij in de kerk wordt bepaald bij Spreuken 28:13: „Die zijn overtredingen bedekt, zal niet voorspoedig zijn; maar die ze bekent en laat, zal barmhartigheid verkrijgen.” „Toen ik die preek hoorde, wist ik: dit is voor mij bedoeld. Als ik doorga zoals ik nu leef, kan de Heilige Geest niet in mij werken. Ik ervoer het als een ingrijpen van God. Het was duidelijk dat ik Heidi moest vertellen waarmee ik bezig was, maar ik wist niet hoe. Ik heb het een plek gegeven in mijn gebed en wist dat God mij zou helpen.”
In de weken erna zet Steven „met Gods hulp” zijn verhaal op papier. „Op een late avond heb ik tegen Heidi gezegd: „Ik moet je iets vertellen, maar ik kan het niet, daarom heb ik het opgeschreven.” Dat verhaal heb ik haar toen laten lezen. Een spannend moment, want ik besefte dat haar wereld hierdoor zou instorten.”
Voor Heidi komt het verhaal van Steven volledig uit de lucht vallen. Als ze het leest, ervaart ze allereerst een „intens verdriet.” „Ik heb het als genade van God ervaren dat ik niet in boosheid ben uitgebarsten. Ik dacht: Wat ben jij eenzaam geweest. We hadden voor het oog een mooi en harmonieus leven. Hoe is het mogelijk dat jij tegelijk al die jaren zo in de macht van de duivel was? Heel schrijnend.”
Hoe moeilijk het ook is, beiden ervaren het moment waarop Steven het zwijgen doorbreekt als bijzonder. Steven: „Na een paar minuten vroeg Heidi aan me: „Houd je van me?” Daar kon ik volmondig ja op zeggen. Op dat moment ervoeren we geen verwijdering, maar heel veel verbondenheid. We hebben eerst een tijd samen gehuild en daarna gebeden.” Heidi: „In alle gebrokenheid hebben we ons houvast bij God gezocht.”
Zowel Heidi als Steven heeft de angst dat de ander het huwelijk niet in stand wil houden. Steven: „Met dat scenario hield ik wel rekening, maar Heidi vroeg juist aan mij: „Je gaat nu toch niet bij me weg?””
Later komen er alsnog momenten dat bij Heidi gevoelens van boosheid, ongeloof of onbegrip naar boven komen, al voeren die voor haar nooit de boventoon. „Daarbij speelt mee dat ik altijd heb ervaren dat Steven van mij hield. We ervaren een sterke emotionele verbondenheid en ook op seksueel gebied hebben we een goede relatie. De homoseksuele contacten die Steven had, waren niet bedoeld als een vervanging voor onze relatie, hoe erg het ook is dat hij die gezocht heeft. Ik heb het hem kunnen vergeven.”
Hulpverlening
Op de avond dat Steven zijn verhaal met Heidi deelt, besluit het echtpaar meteen hulp te zoeken. De dag erop neemt Steven contact op met De Vluchtheuvel. Het traject dat ze bij deze christelijke instelling voor maatschappelijk werk doorlopen, helpt beiden.
Aan de orde komt onder meer het onderscheid tussen gevoelens en gedrag. „Steven heeft soms gevoelens voor mannen. Ik kan niet tegen hem zeggen: „Daarin moet je veranderen”, want die gevoelens zijn er. Het gaat erom of hij er vervolgens voor kiest er wel of niet iets mee te doen. Daarvan mag ik wel iets vinden. Ik mag boos zijn over zijn foute keuzes en ik mag ook grenzen aangeven. Zulke dingen helpen mij.”
Samen spreken ze af dat Steven het laat weten als hij iets heeft gezien wat hem op een verkeerde manier triggert. Heidi: „Dan zegt hij wat hij zag en wat dat met hem deed. Het gaat vaak niet om grote, heftige dingen, maar hij deelt die toch. Zo zei hij toen we op een druk strand waren, dat dit een plek van verleiding voor hem was. Daarna hebben we een rustiger gedeelte opgezocht, want je moet niet naar plekken gaan waar je je extra kwetsbaar voelt. Het uitspreken van deze zaken voorkomt dat hij muurtjes om zich heen gaat bouwen waarachter hij weer geheimen zou kunnen bewaren.”
Voor Heidi is het herkrijgen van het vertrouwen een proces. Soms komt bij haar de angst boven dat haar man zal terugvallen in zijn oude gedrag. „Ik heb geleerd dat ook meteen uit te spreken. Die openheid is heel belangrijk.”
Steven zegt dat hij nooit meer pornosites heeft bezocht nadat hij Heidi in vertrouwen heeft genomen over zijn verborgen leven. „Ik ben van het ene moment op het andere radicaal gestopt. Dat dit deze keer wel lukte, komt volgens mijn hulpverlener mede doordat ik openheid heb gegeven. Daardoor wordt de stap om weer iets in het geheim te doen veel groter. Ook kregen we heel praktische adviezen, zoals voldoende tijd met elkaar doorbrengen. We moeten allebei oppassen dat we niet te druk zijn.”
Huisbezoek
Bovenal ervaart Steven Gods hulp. „De Heere zei tegen mij: Ik zal uw voet niet laten wankelen. Dat is voor mij ook een zaak van dagelijks gebed, want ik houd wel mijn verantwoordelijkheid. ”
Na afronding van hun therapietraject delen Heidi en Steven tijdens een huisbezoek de moeilijkheden die ze hebben meegemaakt met twee ambtsdragers. Heidi: „We hebben gezegd dat er een seksuele zonde is geweest die onderling en tegenover God is beleden. De ouderlingen gingen daar zorgvuldig mee om.”
Een later gesprek met de predikant ervaren ze als minder positief. „Hij stelde vooral vragen over details die we niet wilden vertellen, terwijl wij vooral behoefte hadden aan iemand met een luisterend oor die met ons wilde bidden. Dat komt ook doordat er in het hulpverleningstraject al veel was uitgesproken en beleden. Achteraf gezien hadden we het pastorale contact liever beperkt tot dat ene huisbezoek.”
In het algemeen is er binnen de kerk vrijwel geen aandacht voor getrouwde gemeenteleden die homo- of biseksuele gevoelens hebben, merken Heidi en Steven op. Met hun verhaal hopen ze mensen die in een vergelijkbare situatie zitten als die zij hebben meegemaakt, hoop te bieden. Heidi: „Er zullen meer mensen zijn die hiermee te maken hebben. Hoe ingrijpend het ook is, het hoeft niet het einde van je huwelijk te betekenen. Wij hebben echt een goed en fijn gezinsleven, met alle ups en downs die daarbij horen, maar die heeft iedereen. Als ik terugkijk, zie ik hoe groot de genade van God is, Die ons door een moeilijke periode heen heeft geholpen en zorgt dat het nu goed gaat.”
Heidi en Steven heten in werkelijkheid anders. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.
Werken aan herstel relatie
Echtparen van wie de man of vrouw homoseksuele of lesbische gevoelens heeft. Contextueel therapeut Aart van Soest komt ze in zijn werk bij De Vluchtheuvel met enige regelmaat tegen. Hij vindt het echter lastig er in algemene zin over te spreken. „Het is belangrijk om te beseffen dat er geen standaardproblemen en standaardoplossingen bestaan. Als eerste komt het daarom aan op goed luisteren en het verkennen van de mogelijkheden. In de volksmond spreken we vaak over homo of hetero. Bij het merendeel van de mannen die ik heb gesproken lag dit niet zo zwart-wit. Ze voelden zich deels tot mannen aangetrokken.”
Soms heeft de man geheime contacten met andere mannen gehad. „De impact daarvan op een huwelijk is altijd groot. Bij de echtparen die ik heb begeleid, was de vrouw meer dan eens al op de hoogte van de aanwezigheid van homoseksuele gevoelens. De klap lijkt in die situaties op andere buitenechtelijke affaires. Het is dan belangrijk dat er mensen om je heen staan die je vertrouwt en met wie je de pijn kunt delen.”
Het verhaal van Heidi en Steven illustreert voor Van Soest dat het mogelijk is als echtpaar samen door een crisis heen te komen. „Ik heb hen begeleid en vond het bijzonder om te zien welke rol het geloof in deze situatie speelde. Het werd voor Steven glashelder dat hij niet langer een dubbelleven kon leiden. De eerste gesprekken draaiden vooral om geschonden vertrouwen en dit een plaats geven. In de loop van het traject kwam duidelijk naar voren dat er –ondanks de gebeurtenissen– van beide kanten liefde was voor elkaar. Beiden hebben ervaren dat het Gods weg was om te werken aan herstel van de relatie. De steun van Heidi’s ouders, die ze in vertrouwen hebben genomen, was hierin ook belangrijk. Ik vond het bijzonder om met dit echtpaar op te trekken, en heb met vertrouwen afscheid van hen genomen.”
Van Soest vindt het van belang dat kerken oog hebben voor homo- en biseksuele gemeenteleden. „Zij kloppen niet direct bij ambtsdragers aan. Als het om homoseksualiteit gaat, is mijn ervaring dat de openheid in kerken hierover beslist toeneemt. Dat vind ik een goede zaak. Het is belangrijk dat ambtsdragers hiervoor voldoende toegerust zijn.”
