De VGS-vergadering, anders altijd in het voorjaar, was vanwege de coronacrisis uitgesteld én van Hardinxveld-Giessendam naar Gorinchem verplaatst. In de aula van de Gomarusscholengemeenschap werd het thema ”Vertragen en verdiepen – Hoe houden we de Bijbelse koers temidden van evangelische en seculiere invloeden die in een hoog tempo langskomen én binnenkomen?” belicht door twee Zeeuwse sprekers: dr. J. M. D. de Heer, docent aan de Theologische School van de Gereformeerde Gemeenten, en J. Bakker, voorzitter van het college van bestuur van het Calvijn College. Een alarmsignaal, typeerde VGS-voorzitter ds. H. A. van Zetten hun boodschap.

Binnen de reformatorische gezindte –dus ook in de scholen– wordt de Bijbelse koers namelijk steeds vaker níét gehouden, zei Bakker. „De waardering voor de theïstische evolutie groeit hard. De cao en de medezeggenschapswet zijn doorspekt met seculier denken, maar ze bepalen alles en onze mensen beroepen zich erop. Ouderen en jongeren maken massaal gebruik van Netflix. Wat doet dat met de seksuele moraal?”

„Op belangrijke thema’s hebben we de Bijbelse koers verlaten”, zei Bakker. „Ouders ontwikkelen zich tot veeleisende consumenten. De leerling wordt prins of prinses; we leiden op tot individualist. Een docent moet steeds meer hulpverlener zijn, een directeur steeds meer jurist. Negatief of overdreven? Nee, dit is er aan de hand. Tegelijk is het onterecht dit te veralgemeniseren. Heel veel ouders en docenten dragen onze scholen een warm hart toe. We moeten echter niet onze ogen sluiten voor de ontwikkelingen.”

De Zeeuwse bestuurder raadpleegde geschriften van Groen van Prinsterer, Da Costa en Aalders. „Wat hebben die mensen hun tijd doorzien, en hoe actueel zijn ze nu nog. De liberale revolutie waartegen ze streden, is nog dezelfde. En wij vervlakken in hoog tempo.”

Moeder

Het hapert volgens Bakker vooral in de gezinnen. „Juist daarop richt de duivel alle pijlen. Het gezin moet stuk. Dr. W. Aalders noemde het de oerruimte, en de moeder de spil van het gezin. Die oerruimte wordt afgebroken. Onze gezinnen zijn heel creatief in het vinden van entertainment die moeders rol overneemt. Steeds meer leerlingen op reformatorische scholen komen uit gebroken gezinnen, soms de helft van de klas. Ouders besteden de opvoeding uit en stellen kinderen aan te veel prikkels bloot. Wat ouders verzuimen te doen, wordt toegevoegd aan de opdracht van de school. De moderne school is een maatschappelijke hulpdienst, met alarmnummer en traumateam.”

Volgens de schoolbestuurder is restauratie van de Bijbelse koers nodig. En vooral ook restauratie van het gezin. „Dat gaat niet samen met het uitbesteden van kinderen, soms naar drie plaatsen in één week.” „Laten we dan wel proberen meer jongens naar de pabo te krijgen”, reageerde VGS-bestuurder P. W. Moens.

„We moeten de waardering van de moederrol meer uitdragen”, zei G. A. Lassche-van Grol van de Reformatorische Oudervereniging (ROV). „Jonge moeders hebben het nodig het belang van hun taak te horen.”

Luther zou de gereformeerde gezindte laks en slap vinden, stelde Bakker. „Hij zou aan het hervormen slaan. Moed, beleid en trouw worden van ons gevraagd.” En tegelijk: „Christelijke scholen zijn instrumenten om Gods raad uit te voeren, ondanks wat wij ervan maken. Dat geeft ontspanning: het is Zijn werk.”

Nieuwe Bijbeluitleg

Ook ds. De Heer wees op de snelheid van ontwikkelingen als gevolg van seculiere en evangelische invloeden. Die bereiken met grote intensiteit –ook via de media– de kerkmensen, daarna ook de ambtelijke vergaderingen. Er worden besluiten genomen in de lijn van seculiere ontwikkelingen, terwijl wordt geprobeerd de nieuwe koers en de Bijbel bij elkaar te brengen. Dat leidt tot nieuwe hermeneutiek, een andere manier van Bijbeluitleg.

De Middelburgse predikant wees op de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt. „Daar zijn in hoog tempo allerlei bakens verzet. De synode wees bezwaren tegen openstelling van de ambten voor vrouwen unaniem af.”

Mensen uit de reformatorische kerken worden met die ontwikkelingen geconfronteerd. „Hebben onze jongeren dan een Bijbels woord, een Bijbels fundament waarop ze in die baaierd aan ontwikkelingen staande mogen blijven?”

Emancipatie

Dr. De Heer wees op de invloed van het emancipatiedenken. „Vrouwen hebben gaven die ze tot ontwikkeling brengen door studie en een werkkring. Tegelijkertijd valt het in veel kerken niet mee om de ambten te vervullen. Het gevolg is dat ambtelijke taken worden verricht door begaafde vrouwen. Ze catechiseren (op school geven ze ook godsdienst), ze notuleren een kerkenraadsvergadering (op school zijn ze directiesecretaresse), ze doen ziekenbezoeken in de gemeente (op school zijn ze ook vertrouwenspersoon). De volgende stap is de vraag waarom ze wel die taken verrichten maar geen ambtsdrager zijn.”

Ook andere ontwikkelingen dringen de reformatorische gezindte binnen. „Reken erop dat opwekkingsmuziek geliefd is”, zei ds. De Heer. „Neem ”Ik zal er zijn” van muziekgroep Sela. Als een kind vraagt dat te zingen, heeft de juffrouw dan de bagage en de ruggengraat om een Bijbels antwoord te geven? Als de leerkracht het wel laat zingen, wat doet de identiteitsraad als die haar erop aanspreekt, en als juf dan gaat huilen omdat het lied haar zo heeft geraakt? Intussen weerspiegelt de opwekkingsmuziek niet de Bijbelse geloofsbeleving die we in de Heidelbergse Catechismus zien.”

De ontwikkelingen gaan hard, zei ds. De Heer. „Als een natuurkundedocent in een heftig debat in vwo 5 niet duidelijk Genesis 1 laat spreken, is er innerlijk iets bij hem gebeurd.” Het voortdurend selecteren in de informatiestroom beïnvloedt het Bijbelgebruik: het leidt tot interviewvragen als „Wat is je favoriete Bijbelboek?” en „Welke Bijbelse persoon spreekt je het meest aan?”

De predikant noemde Godsvreze de beste wapenrusting temidden van alle invloeden. „Het gemis daarvan, of aan beoefening ervan, kan door niets worden goedgemaakt.”

Duidelijke grens

De scholen moeten ook scherp blijven bij externe ontwikkelingen, zei VGS-bestuurder Moens. „Gemeentebesturen willen met scholen in gesprek over sociale veiligheid. Wijs dan duidelijk op de grens: scholen mogen zelf bepalen hóé ze een onderwerp als homoseksualiteit aan de orde stellen.”

„Vertragen en verdiepen is nodig”, wees ds. Van Zetten in zijn openingswoord op het thema van de bijeenkomst. „We zijn zo druk, maar als je dorst hebt, weet je de kraan wel te vinden. Het gebed is de ademtocht van de ziel. Maria zat aan Jezus’ voeten; het is de houding van Psalm 85: Merk op, mijn ziel, wat antwoord God u geeft. Martha was druk, druk, druk, maar wat is het nodig dat we vertragen, en leren stil te zijn.”

Landen en bedrijven presteren goed als ze een duidelijk profiel hebben, zei de Nieuw-Beijerlandse predikant. „Zo moet het bij ons zijn: Eén ding is nodig. We zijn oppervlakkige mensen, maar verdieping komt uit de hoogte.”