Het Wereld Natuur Fonds (WNF), initiatiefnemer van het experiment, hoopt dat de kweekroggen zich goed houden in het zilte water. De rog wordt namelijk met uitsterven bedreigd.

Het WNF is sinds twee jaar bezig met een project om de leefgebieden van de rog in de Nederlandse kustwateren te herstellen zodat roggen, maar ook haaien daar weer een toekomst hebben.

Directeur Kirsten Schuijt van WNF Nederland liet de stekelroggen onder grote belangstelling eigenhandig te water bij de oesterputten van schelpdierenkweker Jan Prins in Yerseke.

Wennen

De stekelroggen hadden een paar weken in de putten gebivakkeerd om alvast te wennen aan Noordzeewater en zelf voedsel te kunnen zoeken, zoals garnaaltjes en krabbetjes die in de putten waren verstopt. Deze met water gevulde betonnen bakken staan rechtstreeks in verbinding met het natuurlijke water en de stroming van de Oosterschelde.

Voordat ze naar dit tussenstation in Yerseke werden vervoerd, zijn de stekelroggen opgekweekt in de aquaria van een kweekcentrum in Utrecht. In totaal 300 stekelroggen groeien daar op. Ook die worden straks in Zeeland losgelaten, is de bedoeling.

Wereldwijd wordt een kwart van het aantal roggen en haaien met uitsterven bedreigd. In de Europese wateren verkeren er zelfs nog iets meer in de gevarenzone. In de Noordzee worden nog maar twee rogsoorten regelmatig gevangen: de sterrog en de pijlstaartrog. Schuijt zei zaterdag dat het uitzetten van de stekelroggen past in de plannen van het WNF om van de Noordzee weer een gezonde zee te maken. „Eerder zijn de otter en de steur al succesvol teruggezet, maar nog niet eerder lieten we bedreigde dieren los in de zee. Als die supermooie Noordzee straks weer gezond is en goed functioneert, kunnen ook die grote, prachtige roggen en haaien er weer in rondzwemmen.”

De vissen zijn volgens het WNF een graadmeter voor de gezondheid van het ecosysteem in de zee. Schuijt: „De proef van vandaag symboliseert dat we hard knokken voor zo’n gezonde zee.”

Het WNF heeft vissers die een gemerkte rog als bijvangst in hun netten aantreffen, gevraagd deze te registreren en het WNF te melden waar de vis ongeveer werd gevangen. Zo helpen ze het fonds bij het volgen van het gedrag, de bewegingen en de conditie van de uitgezette kraakbeenvissen.

Stekelroggen begraven zich op de zeebodem in het zand en loeren vanuit die positie naar hun prooi. Door hun schutkleur zien grotere vissen die graag stekelroggen eten de bodemvis niet, maar de kleine prooi van de stekelrog heeft evenmin in de gaten dat hij in gevaar verkeert.

Roggen en haaien kwamen aan het begin van de 20e eeuw veel voor in de Noordzee. Met het afsluiten van de Zuiderzee in de jaren 30 ging een belangrijke kraamkamer voor de vissen verloren en liep hun aantal sterk terug.

Zeldzaam

Na de Tweede Wereldoorlog werden ze in de zuidelijke Noordzee zeldzaam. Door de intensivering van de visserij vanaf de jaren 50 en het gebruik van zwaarder vistuig werden meer gebieden in de Noordzee toegankelijk voor vissers. Hierdoor raakten roggen en haaien ondiepe paaigebieden kwijt.

De zaterdag in de Oosterschelde vrijgelaten stekelroggen zijn veertien tot zestien maanden oud, zegt zeebioloog Michaël Laterveer van Blue Linked, een onderzoeksbureau op het gebied van het zeemilieu. „Het probleem met roggen is dat het lang duurt voor ze geslachtsrijp zijn. Bij de stekelrog is dat met vijf jaar. De voortplanting gaat dus erg langzaam. Daardoor zal ook het herstel een zaak van langere adem zijn.”

Het WNF werkt ook wereldwijd aan de bescherming van roggen en haaien. Het streeft ernaar dat er in het Nederlandse deel van de Noordzee in 2030 weer een gezonde populatie is. Dat wil het bereiken door het uitzetten van de soorten, het veiliger maken van de leefgebieden en het beperken van bijvangsten door vissers.

Correctie

In het artikel ”Uitzetten moet rog voor uitsterven behoeden” (RD 16-10) is een aantal onjuistheden geslopen. De stekelrog wordt niet met uitsterven bedreigd, maar heeft op de internationale Rode Lijst voor bedreigde diersoorten de status ”bijna bedreigd”. Ook worden niet de ster- en de pijlstaartrog regelmatig in de Noordzee gevangen, maar de gevlekte en de stekelrog, de laatste vooral in de zuidelijke Noordzee en bij de monding van de Theems. Daar neemt ook de populatie toe, aldus Wageningen Marine Research. Daarom is met het uitzetten van de stekelrog geen „bedreigde diersoort in zee losgelaten.” De roggen raakten niet hun paaigebieden kwijt door intensieve visserij, maar vooral door het afsluiten van de Zuiderzee en de Zuid-Hollandse/Zeeuwse delta. Doel van de proef is dat wel ernstig bedreigde rog- en haaisoorten, zoals de vleet en de zee-engel, later kunnen worden teruggebracht in de Noordzee.