Het zijn maar drie letters. ”SRB” voor Servische nummerplaten; ”RKS” voor de Kosovaarse variant. Maar in dit deel van de wereld, waar identiteit onlosmakelijk met een bloedig verleden is verbonden, liggen juist die aanduidingen op auto’s hypergevoelig.

De Kosovaarse regering stond erop dat de Servische minderheid in het land over Kosovaarse identiteitspapieren én dito kentekenplaten beschikt. Niet goedschiks, dan maar kwaadschiks. Want sinds afgelopen dinsdag mocht de politie een boete van omgerekend 150 euro uitdelen aan automobilisten die met de verkeerde nummerborden rondrijden. En wie vanaf april volgend jaar de regels zou overtreden, riskeerde inbeslagname van zijn voertuig.

Die verplichting was tegen het zere been van de Serviërs in Kosovo. Zij beschouwen de maatregel als een rechtstreekse aanval op hun etnische achtergrond. „Als we deze kentekenplaten verliezen, raken we onze identiteit kwijt”, aldus een boze Serviër onlangs tijdens een betoging. De meesten weigerden dan ook de nieuwe nummerborden aan te brengen. Hooguit plakten ze de letters ”SRB” met tape af.

Beschermheer

Ze vinden steun bij de regering in Belgrado, de grote beschermheer van de Servische minderheid van zo’n 50.000 burgers in het noorden van Kosovo, dat verder door een Albanese meerderheid wordt gedomineerd. Servië beschouwt Kosovo officieel nog altijd als een Servische provincie, hoewel het land vanaf 1999 –na de Kosovo-oorlog– onder internationaal bestuur stond en in 2008 de onafhankelijkheid uitriep.

De Servische president Aleksandar Vucic en de Kosovaarse premier Albin Kurti overlegden afgelopen week in Brussel nog over de netelige kwestie. Die besprekingen leverden niets op. EU-buitenlandchef Josep Borrell, die bij de gesprekken bemiddelde, waarschuwde na afloop voor „escalatie en geweld”. Ook Vucic sprak de zorg uit dat de situatie zich „op de rand van conflict” bevindt.

Woensdagavond bereikten Servië en Kosovo alsnog een akkoord. Servië stopt met het uitgeven van speciale kentekenplaten voor Kosovo en Kosovo gaat niet verder met het opnieuw registreren van voertuigen van Servische inwoners.

Daarmee zijn de onderliggende problemen tussen beide landen nog niet verdwenen, laat staan de interne spanningen tussen Albanezen en Serviërs in Kosovo zelf. Die kennen een lange geschiedenis.

Oorlog Oekraïne

De afgelopen tijd liepen de gemoederen opnieuw diverse keren hoog op, vooral tijdens het recente bezoek van de Servische premier Aba Brnabic aan het Kosovaarse Mitrovica. Die stad staat model voor de spanningen tussen Albanezen en Serviërs, die daar door de rivier de Ibar van elkaar worden gescheiden. In het verleden raakten de burgers van beide delen al vaak met elkaar slaags. Om die reden zijn er enkele duizenden militairen van de internationale vredesmacht KFOR, geleid door de NAVO, in de stad gelegerd.

De situatie is alleen maar explosiever geworden na de Russische inval in Oekraïne van februari. Moskou en Belgrado hebben de banden sinds de oorlog behoorlijk aangehaald. Afgelopen maand nog ondertekende de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov en zijn Servische collega Nikola Selakovic een samenwerkingsovereenkomst. Tot ongenoegen van de Europese Unie en de Verenigde Staten.

Her en der in het Servische deel van Mitrovica is de letter Z op de muren gekalkt, als steunbetuiging aan de Russische president Vladimir Poetin. De afgelopen tijd zijn diverse aanslagen op de Kosovaarse politie gepleegd, waarvan sommige met automatische wapens en handgranaten. Op hun beurt hebben Kosovaarse veiligheidstroepen hun operaties tegen vermeende Servische radicale elementen opgevoerd.

Op videobeelden die in Kosovaarse media circuleren is te zien dat Servische paramilitaire groeperingen wapens aan burgers uitdelen. Recent is een nieuwe militie, die zich de ”Noordelijke Brigade” noemt, openlijk in Mitrovica naar buiten getreden. Hun leuzen laten aan duidelijkheid niets te wensen over: ”We zijn hier; we wachten”.