Met het voorstel voor een klimaatschadefonds maakt de Europese Unie een duidelijk politiek statement, zegt beleidsadviseur Nils Mollema van de mensenrechtenorganisatie ActionAid op de klimaattop in Egypte. „Het voorstel is echter niet zo mooi als het lijkt.” Hij denkt dat de voorwaarden die de EU stelt problemen kunnen opleveren.
Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans zegt dat het voorstel bedoeld is als „brug” naar andere partijen die de afgelopen dagen op de VN-klimaattop COP27 in Sharm-el-Sheikh hameren op de noodzaak van zo’n klimaatschadefonds. De EU heeft als voorwaarden dat landen extra stappen moeten zetten om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad. Daarnaast wil de EU dat alleen de meest kwetsbare landen geld krijgen uit het fonds en dat er een brede basis is van landen die bijdragen aan het fonds - dus ook landen in de laatste jaren economisch vooruit zijn gegaan.
Volgens Mollema gaat de EU met deze voorwaarden voorbij aan de gelijkheidsbeginselen. „De Verenigde Staten, Canada en de EU hebben met hun uitstoot een groot deel van de huidige klimaatverandering veroorzaakt. Zij moeten dus het voortouw nemen”, zegt de beleidsadviseur van ActionAid. „We moeten kijken naar de vroegere uitstoot van landen, hun uitstoot nu en naar hun capaciteit om bij te dragen aan het fonds.” Ook zegt hij dat met dit voorstel gericht op de meest kwetsbare landen juist de kwetsbare gemeenschappen worden buitengesloten in sommige landen. „Die hebben dan niet de financiële middelen voor wederopbouw na klimaatrampen.”
Rijke landen wijzen in deze discussie veel naar China, zegt Mollema. In het eerste voorstel voor een klimaatschadefonds - opgesteld door de groep ontwikkelingslanden en China - wordt 1992 als uitgangspunt genomen. Volgens de EU is de economische situatie van sommige landen aanzienlijk verbeterd en zouden die landen nu mee moeten betalen. China stoot wereldwijd de meeste broeikasgassen uit. Per inwoner bekeken, staat China echter net in de top 30. Bovendien merkt Mollema op dat een groot deel van China’s uitstoot veroorzaakt wordt door het maken van goederen die vervolgens naar het westen verscheept worden. „Dan stoot Europa nu wel minder uit, maar is de uitstoot van onze inwoners eigenlijk enkel verplaatst.”
„China zit in een unieke positie”, zegt Mollema. „Uiteindelijk gaat het land in totale uitstoot de VS en Europa voorbij. Dus China is zeker de volgende in de rij om bij te dragen aan het fonds. Maar voordat je wijst naar de volgende, moet je eerst zelf aan de afspraken voldoen.” Hij voegt toe dat China ook nu al veel geld bijdraagt aan kwetsbare landen.