In drie staten –Californië, Michigan en Vermont– stemde de meerderheid van de kiezers ermee in dat het recht op abortus werd vastgelegd in de grondwet van hun staat. In Kentucky en Montana kwam het niet zover, maar verwierp men voorstellen om de toegang tot abortus te beperken.

De uitslag in de laatste twee staten is opmerkelijk. Beide zijn traditioneel Republikeins. Op grond daarvan zou men verwachten dat de prolifegedachte daar stevig wordt omarmd. Maar deze uitkomst wijst uit dat de prochoicebeweging door grote groepen Republikeinen wordt gehuldigd.

Ook de situatie in de staat Michigan is een bewijs dat er onder de Republikeinen een behoorlijke groep prochoice is. Michigan is een swingstaat, waar de Republikeinen de meerderheid in het staatsparlement hebben. Zij willen abortus verbieden. De Democratische gouverneur, Gretchen Whitmer, die dinsdag ook werd herkozen, wist tot nu toe pogingen om het recht op abortus in te perken tegen te houden. Het referendum dat dinsdag werd gehouden is een stevige steun voor haar in de rug. Een meerderheid van de kiezers sprak zich uit voor een grondwetswijziging waardoor de toegang tot abortus in die staat wordt beschermd.

De uitslag van de stemming over abortus in deze drie staten toont aan dat ook sommige Republikeinen de mogelijkheid voor de ingreep willen openhouden. Dat werd ook al eerder zichtbaar. In Kansas, een Republikeins bolwerk, schreef de regering in augustus een referendum uit om de bescherming voor abortus uit de grondwet van de staat te halen. Dat voorstel haalde het niet.

Belangrijkste probleem

De stemmingen over abortus in verschillende staten zijn een gevolg van de uitspraak van het hooggerechtshof in juni van dit jaar waardoor het landelijk recht op abortus werd afgeschaft. Dat recht is een halve eeuw lang juridisch beschermd door een arrest uit 1973 dat bekend staat onder de naam Roe versus Wade. Sinds de uitspraak van juni mag nu elke staat zijn eigen abortusbeleid voeren. In de volgende maanden heeft bijna de helft van de staten beperkende maatregelen doorgevoerd. Daaronder zijn dertien staten die nu een totaalverbod op abortus hebben.

Dat anti-abortusbeleid spoort overigens niet met de opinie van de meerderheid van het Amerikaanse volk. Uit een opinieonderzoek van afgelopen dinsdag door persbureau Reuters blijkt dat voor een op de vier Amerikanen abortus hun belangrijkste probleem was bij het beslissen. En volgens Pew Research vindt 61 procent van de Amerikanen dat abortus in alle of de meeste gevallen legaal moet zijn.

Naar verwachting zullen in een aantal staten nog beperkende maatregelen worden genomen als het Congres van die staten begin volgend jaar in nieuwe samenstelling bijeenkomt. In hoeverre die besluiten geëffectueerd worden, hangt af van de gouverneurs van die staten. Zij moeten wetten met hun handtekening bekrachtigen. Vandaar dat de abortuskwestie ook van invloed was op de gouverneursverkiezing die dinsdag in diverse staten werden gehouden.

Veto

Een voorbeeld is de staat Pennsylvania, waar de Republikeinen een meerderheid in het Congres hebben. Daar won de Democraat Josh Shapiro dinsdag de gouverneursverkiezing van de Republikein Doug Mastriano. In de achterliggende maanden blokkeerde Tom Wolf, de zittende gouverneur van Pennsylvania, steeds voorstellen van het Congres om de toegang tot abortus te beperken.

Shapiro stelde in zijn strijd om de gouverneurszetel abortus centraal. Hij beloofde een veto uit te spreken over wetsvoorstellen die abortusrechten beperken. Doug Mastriano, zijn Republikeinse tegenstander, sprak juist zijn steun uit voor een verbod op abortus vanaf de conceptie zonder uitzonderingen voor verkrachting, incest of levensbedreigende complicaties. Terwijl het Congres van Pennsylvania nog steeds beheerst wordt door de Republikeinen, zal het daar niet leiden tot beperking van abortusvrijheid. In de staat Wisconsin doet zich een vergelijkbare situatie voor.

De uitslag van stemming over abortus noemt een woordvoerder van de organisatie Right to Life „zeer teleurstellend.” „De uitkomst toont aan dat na de uitspraak van het hooggerechtshof in juni de strijd om het ongeboren kind nog lang niet gestreden. Sterker, we hebben nu niet te strijden op één front, maar op tientallen fronten.”