De Kristallnacht was een pogrom, een door de nazi’s georganiseerde actie gericht tegen de Joodse bevolking van Duitsland. Bijna honderd Joden werden in de nacht van 9 op 10 november 1938 vermoord en duizenden synagogen en winkels van Joden werden verwoest. Het was een voorbode van de massamoord op Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s.

Hoekstra vertelde hoe de Kristallnacht door de Duitse staat werd georkestreerd. Ook citeerde hij een bericht van een Britse diplomaat in Berlijn, die zag hoe het geweld werd toegejuicht of in ieder geval niet werd afgewezen. „In die observatie zit een les die ook vandaag relevant is. Dat je haat nooit mag tolereren, dat je nooit passief mag zijn.”

IJsberg

De minister stelde dat antisemitisme anno 2022 „verre van weg” is uit Nederland en dat hem dat „echt razend” maakt. Hoekstra stelde dat antisemitisme diep doordringt tot in de samenleving, al is volgens hem vaak alleen maar het topje van de ijsberg te zien. „Ook hier vandaag. Want deze herdenking kan alleen plaatsvinden omdat deze synagoge streng wordt beveiligd.”

Hoekstra onderstreepte dat dialoog cruciaal is om door te dringen tot mensen die er fundamenteel andere denkbeelden op nahouden en bijvoorbeeld „flirten met complottheorieën waarin Joden impliciet de hoofdrol spelen”. „Zoek die kennissen, vrienden, familie op, confronteer, schud wakker”, riep de minister zijn publiek op. „Luister naar hun zorgen, maar houd hun ook een spiegel voor. Alleen zo kunnen we haat overstemmen en het redelijke geluid terugvinden dat ik te vaak mis in ons land.”

Intolerantie

Chanan Hertzberger, voorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO), hield eveneens een toespraak waarin hij waarschuwde voor de gevaren van intolerantie jegens elkaar. Volgens de CJO-voorzitter zijn sommige opvattingen die zo’n honderd jaar geleden de voedingsbodem vormden voor de haat tegen Joden, teruggekeerd. Hij noemde als voorbeelden het idee dat Joden de media zouden beheersen of achter de coronapandemie zouden zitten. „De storm die groeit uit intolerantie en haat treft iedereen. Niets doen is geen optie, want wie zijn ogen nu sluit, moet er rekening mee houden dat de wereld heel donker kan zijn als hij ze weer opent.”

De Nationale Kristallnachtherdenking in Amsterdam werd bijgewoond door tussen de achthonderd en duizend mensen. Volgens CJO was dat ruim het dubbele aantal van andere jaren.