Het politieke lot van Netanyahu leek vorig jaar zomer bezegeld. De oppositiepartijen, aangevoerd door Naftali Bennett en Yair Lapid, verenigden zich in een regering van nationale eenheid en wisten de langstzittende minister-president van Israël uit het zadel te wippen.

Tot verbazing van veel Israëliërs bleek ook een landsbestuur zónder Netanyahu mogelijk. Het zorgde voor een nieuw elan in de samenleving. Misschien was dit dan de langverwachte uitweg uit de politieke impasse en het voorlopige sluitstuk van een electoraal drama, dat al vier verkiezingsrondes kort achter elkaar had opgeleverd.

Gezamenlijke wens

De coalitie –een bonte verzameling van links tot rechts, inclusief een Arabische partij– was echter geen lang leven beschoren. De gezamenlijke wens om Netanyahu van het toneel te laten verdwijnen bleek een te smalle basis om de gelederen gesloten te houden. De voorspelde onenigheid over grote dossiers veroorzaakte al snel barsten in de eenheid. Met het overlopen van diverse parlementariërs was het lot van de regering bezegeld. Bennett en Lapid zagen zich genoodzaakt de stekker uit de samenwerking te trekken en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. En dus staat de Israëlische kiezer dinsdag opnieuw in het stemhokje om een nieuw parlement te kiezen – voor de vijfde keer sinds april 2019.

Net als in grote delen van de wereld zijn Israëliërs bezorgd over stijgende prijzen en een dreigende recessie. Veiligheid speelt voor de kiezer altijd een rol: variërend van de dreiging van Iran tot het toenemende geweld van Palestijnse terroristen van de afgelopen maanden. Maar vóór alles gaan deze verkiezingen over de vraag: zal Netanyahu opnieuw terugkeren in het centrum van de macht?

De peilingen heeft de oud-premier in elk geval mee. Die laten al enige tijd een forse zege voor de partij van Netanyahu zien. De laatste cijfers van publieke omroep KAN voorspellen 31 zetels voor Likud. Yesh Atid van waarnemend premier Yair Lapid volgt op enige afstand met 24 zetels. Het uiterst rechtse samenwerkingsverband Religieus Zionisme, aangevoerd door Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich, staat op 3, met 14 plaatsen in de Knesset.

Rechtse meerderheid

Het draait in Israël echter niet zozeer om de absolute cijfers, als wel om de mogelijkheid om met een blok gelijkgezinde partijen een regering te vormen, die op een meerderheid in het parlement kan rekenen. Het zal er dinsdag om spannen of Netanyahu en zijn rechts-religieuze kamp de kritische grens van 60 zetels kunnen overschrijden om een succesvolle formatiepoging te doen. De laatste peilingen geven het blok 61 zetels.

Het linkse kamp zit overigens met een vergelijkbaar probleem. De huidige coalitiepartijen zouden volgens de peiling van KAN op 54 zetels uitkomen. In combinatie met de in meerderheid Arabische lijst Hadash-Ta’al zou een blok van 60 zetels ontstaan, net niet genoeg voor een meerderheid.

Mocht geen van beide kampen erin slagen een regering te vormen, dan volgen binnen enkele maanden opnieuw verkiezingen.

Toch lijken de kansen voor een rechtse meerderheid groter. In dat geval ligt het voor de hand dat Netanyahu na dinsdag een nieuwe regering mag vormen. Als hem dat lukt, keert hij naar alle waarschijnlijkheid terug als premier van Israël. Dat is des te opmerkelijker omdat tegen hem nog altijd een aantal rechtszaken wegens machtsmisbruik en corruptie loopt.

Te extreem

Als het blok van Netanyahu daadwerkelijk aan de macht komt, zal Israël vermoedelijk een forse ruk naar rechts maken, voorspellen veel analisten. Dat heeft alles te maken met de samenwerking tussen Likud en Joodse Kracht van de omstreden politicus Itamar Ben-Gvir. De uiterst rechtse parlementariër zal waarschijnlijk een belangrijke ministerspost in een kabinet-Netanyahu krijgen.

Het Israëlische leger beschouwde Ben-Gvir ooit als te extreem om zijn dienstplicht te vervullen. Eerder riep de parlementariër op Palestijnen uit het land te verdrijven. Later corrigeerde hij die uitspraak door te zeggen dat hij alleen doelde op „verraders en terroristen.”