Voor verkopers is een vrije marktwerking cruciaal om de beste prijs voor de woning te krijgen én zo door te kunnen stromen, stelt de NVM. „Bovendien bestaat de kans dat deze groep straks minder hypotheek kan krijgen. Immers, de hoogte van de verkoopopbrengst wordt onzekerder en hypotheekverstrekkers zullen dat risico vertalen in een lagere lening. Hierbij komt dat kopers die naar een andere gemeente willen verhuizen, bijvoorbeeld omdat ze daar werk of familie hebben, te maken krijgen met een inperking van het beschikbare woningaanbod, waardoor het nog moeilijker wordt om een geschikte woning te vinden.”

Ook sluit de NVM niet uit dat om de maatregelen heen zal worden gehandeld. „Bijvoorbeeld door woningen net boven de NHG-grens van 355.000 euro te koop te zetten. Hierdoor stijgt de prijs en kunnen de kopers ook geen hypotheek met NHG-garantie aanvragen.”

Per saldo is het wijzigingsvoorstel van minister De Jonge in de ogen van de NVM een onjuist middel om de schaarse woningen te (her)verdelen. „Het frustreert de marktwerking, de doorstroming en zet een rem op investeringen in nieuwbouw. Terwijl er juist meer woningen moeten komen.”

Kritisch

Ook de Vereniging Eigen Huis (VEH) is kritisch. Ze verwelkomt de verruiming voor gemeenten om vrijkomende huurwoningen en nieuwbouwwoningen aan bepaalde doelgroepen toe te kunnen kennen. „Maar bestaande koopwoningen toewijzen aan bepaalde doelgroepen lost het tekort aan betaalbare woningen niet op”, zegt directeur belangenbehartiging Karsten Klein. „Het voorstel leidt af van de noodzaak tot de bouw van nieuwe betaalbare woningen. Daar ligt de uitdaging, niet in herverdelen van het beperkte bestaande aanbod.” De VEH roept minister De Jonge op meer betaalbare starterswoningen te realiseren.

Politieke partijen reageren verschillend op het wijzigingsvoorstel. De VVD keerde zich er meteen bij bekendmaking tegen. Kamerlid Peter de Groot wil dat bestaande koopwoningen niet onder de gemeentelijke voorrangsbevoegdheid gaan vallen. „Dit grijpt in op de vrijheid bij de verkoop van jouw koopwoning. Dat is een brug te ver. Laten we het houden bij voorrang op huur en nieuwbouw-koop. En focus overheidsingrijpen op de woningmarkt op meer en sneller bouwen. Dat helpt pas echt.”

Een kleine twintig CDA-gemeenteraadsfracties drongen er de afgelopen weken in schriftelijke vragen, die overal vrijwel gelijk luidden, juist bij lokale bestuurders op aan om alvast „met het oog op de leefbaarheid” plannen te maken die voorsorteren op de toekomstige ruimere toewijzing.